woensdag 3 november 2010

Vrije markt


Regelmatig krijg ik tegengas van mensen als ik het heb over corporate macht. De macht van het bedrijfsleven dus. Vooral de libertariërs onder ons hebben daar moeite mee. Volgens de libertariër bestaat er maar één soort macht en dat is overheidsmacht.

Nou heb ik de onderstaande definitie van macht al vaker gebruikt, maar ik herhaal hem nog maar eens:

Macht is het vermogen om anderen te laten doen wat jij wil.

En daarmee kunnen die anderen dus niet meer doen wat ze zelf willen. Macht van de één, bestaat dus uit de onvrijheid van de anderen.

De libertarische gedachte gaat er vanuit dat als overheidsmacht niet meer zou bestaan, iedereen kan doen wat hij zelf wil, vrij zal zijn, en macht dus verleden tijd zal zijn.

Daarom propageert de libertariër dan ook de ‘vrije markt’. Een vrije markt, zonder enige overheidsbemoeienis garandeert dezelfde mogelijkheden voor iedereen, en het hangt dus van de kwaliteiten en inspanningen van ieder individu zelf af in hoeverre men succesvol is.

In een vrije markt kan iedereen zonder obstakels ondernemen, en de gegenereerde winst is volledig voor de succesvolle ondernemer. En natuurlijk zal de ene ondernemer succesvoller zijn dan de andere.

Een succesvolle ondernemer zal een goed gevoel hebben voor de bestaande behoeften, en daarop inspelen. Of nieuwe latente behoeften ontdekken. En vervolgens datgene aanbieden wat die behoeften bevredigt. Dit mechanisme ligt aan de basis van de moderne economische theorieën.

Om succesvol te zijn, moet een ondernemer niet alleen rekening houden met de behoeften van het publiek, maar ook met zijn concurrenten. Want hij is niet de enige die graag een succesvol ondernemer wil zijn. De concurrent is uit op zijn marktaandeel, en dus zijn winst. De concurrent is de vijand, en de vijand dient bestreden te worden. Dat kan in binnen de libertarische gedachte maar op één manier: zorg dat je een beter product biedt tegen een lagere prijs dan je concurrent dat doet. Dan krijg je het grootste marktaandeel en dan versla je de concurrent. En dat is ook goed voor de consument.

Naarmate de ondernemer groter wordt, verstevigt zijn positie. Het wordt nu makkelijker om minder stevig in het zadel zittende ondernemers uit de markt te drukken. En hoe meer concurrenten hij uit de markt drukt, hoe sterker zijn concurrentiepositie, en hoe makkelijker het wordt om nog meer concurrenten uit de markt te drukken: hoe groter hij wordt, hoe makkelijker het wordt om nog groter te worden. Dat heet het "hefboomeffect".

Het wordt voor succesvolle bedrijven dus steeds gemakkelijker om nog succesvoller te worden. En succesvolle bedrijven trekken financiers aan, in de vorm van aandeelhouders die een graantje (of een zak graan) van het succes willen meepikken. En daardoor wordt het bedrijf nog sterker. Als dit mechanisme ongehinderd kan doordraaien, leidt het tot er een punt waarop er binnen een branche nog maar één overlevende is: de sterkste. Of dat alle succesvolle bedrijven in handen zijn van dezelfde financiers. En dat heet dan een monopolie.

Van de twee regulerende factoren: behoefte (vraag) en concurrentie, is er dan dus nog maar één over: behoefte. De macht van het bedrijf hoeft nu niet meer aangewend te worden om de concurrentie uit te schakelen, of om de gunst van de klant te bedingen, maar kan geheel gericht worden op de behoefte van de consument. Een behoefte die de enig overgebleven ondernemer (of club van aandeelhouders) nu naar keuze meer of minder kan bevredigen. Hij krijgt totale controle over een andere belangrijke factor binnen de economische theorie: schaarste.

Het economisch mechanisme wil dat schaarste (naast concurrentie, maar die is inmiddels uitgeschakeld) bepalend is voor de prijs van een product. Hoe schaarser iets is, hoe meer je ervoor kunt vragen. En omdat er niemand anders meer is die een vergelijkbaar product kan leveren, kan de monopolist zijn product zo schaars maken, of laten lijken, als hij zelf wil. En dus de prijs vragen die hij zelf wil, en dus zoveel winst maken als hij zelf wil. Tenminste, zolang de behoefte blijft bestaan.

Het mooiste zou het natuurlijk zijn als je monopolist bent die een behoefte bevredigt die altijd blijft bestaan. Een behoefte die altijd blijft bestaan omdat het een levensbehoefte is. Zoals bijvoorbeeld energie, of voedsel, of gezondheidszorg, of huisvesting, of geld. Dat mensen simpelweg niet (meer) zonder jouw product kunnen leven.

Als je daar eenmaal beland bent, dan heb je het als ondernemer in de vrije markt helemaal gemaakt. Dan heb je de macht over leven en dood van je afnemers, en je kunt vragen wat je wil, zolang het geen volksopstand oproept. Je hebt nu macht over het volk.

Je hebt van de vrijheid die de vrije markt biedt, gebruik gemaakt om macht te genereren en dus vrijheid van anderen af te nemen. Je bent de baas. Ten koste van de vrijheid van alle anderen.

Nou lukt het bedrijven niet vaak om een volledig monopolie te bereiken. Er zijn bijna altijd wel andere bedrijven die ook groot en succesvol zijn, en dus concurrenten blijven, net zoals jij een concurrent bent voor die andere bedrijven. En dat houdt dus in dat niemand kan heersen over de behoeften van het volk, en dat dus niemand de macht van het monopolie heeft.

Nou kun je van succesvolle ondernemers van alles zeggen, maar niet dat ze dom zijn. Wanneer een markt verdeeld wordt door bijvoorbeeld vijf grote concurrenten, dan zal het niet lang duren tot het doordringt dat je de monopolistische macht beter met zijn vijven kunt delen, dan er helemaal geen gebruik van maken. Als je de handen ineenslaat, en stiekem afspreekt elkaar niet meer te beconcurreren, dan ben je samen een monopolist, en dan heb je ieder een vijfde deel van de monopoliemacht. In plaats van niks.

Dat heet dan een kartel. En dat mag niet van de wet. Het zou de consumenten namelijk geheel uitleveren aan de macht van de corporaties. Je zou het ook openlijk kunnen doen en officieel samengegaan, fuseren dus, tot je monopolist bent. En dat mag (on dezelfde reden) ook niet van de wet.

Die wet wordt gemaakt door overheden. Overheden die volgens de libertarische gedachte niet mogen bestaan. Als die overheid en dus die wet niet bestaat, is de weg naar het monopolie (al of niet in kartelvorm) vrij. In dat geval is de macht dus van de overheid in zijn geheel overgegaan naar de corporatie(s). Het effect voor het volk is hetzelfde: het is onvrij.


Zowel corporaties als overheden willen dus macht. Macht over het volk. En overheden en corporaties beconcurreren elkaar daar ook in. De overheid krijgt macht van het volk toegewezen om dat volk te beschermen d.m.v. wetgeving. Bijvoorbeeld tegen de macht van corporaties. Corporaties proberen macht naar zich toe te trekken door de vrije markt te propageren (en dus de macht van de wetgever te beperken) en zich op te voeren als brengers van welvaart en economische groei. Maar, ze willen allebei meer macht. En ze beconcurreren elkaar daarom.

Maar ook hier geldt: als de concurrentie wegvalt, dan ontstaat er een monopolie. En één monopolie heeft veel meer macht dan twee elkaar beconcurrerende concurrenten. Een monopolie hoeft immers niet meer te dingen naar de gunst van het volk. Een monopolie heeft de macht over het volk.
Het ligt dus voor de hand dat het ook voor corporaties en overheden aantrekkelijk is om samen te gaan. Om samen een kartel te vormen, en de monopoliemacht die dat oplevert, te delen. En dat is dan ook precies wat er gebeurt.
Als overheden dan bijvoorbeeld de macht om geld te creëren aan private banken gunnen, of aandringen op privatisering van ziektekostenverzekering of energiebedrijven, dan betekent dat niet dat de macht over die activiteiten wordt opgegeven, maar dat er binnen het kartel mee wordt geschoven. In dit geval met de bedoeling dat de overheid niet meer verantwoordelijk kan worden gehouden voor de geleverde kwaliteit en de prijs. Maar de macht blijft gewoon binnen het kartel en daar profiteren beide partijen van.

Als duidelijk wordt dat er sprake is van misbruik van een monopoliepositie, dan kan het volk in opstand komen. En dat wil de monopolist niet, dus het is beter om de schijn op te houden dat er helemaal geen sprake is van een monopolie of een kartel, en dus te doen alsof er wel degelijk sprake is van concurrentie. Het bedrijfsleven zal dan ook nooit toegeven dat het beleid dicteert aan de overheden. En overheden zullen nooit toegeven dat ze een kartel zijn aangegaan met het bedrijfsleven en wetgeving ombuigen in het voordeel van corporaties. Ze zijn stiekeme partners en zullen elkaar de hand boven het hoofd houden.

Het heeft in deze situatie dan ook geen enkele zin om de schuld aan één van beide partijen te geven, en die partij uit te schakelen. Als je binnen dit kartel de corporaties elimineert, dan komt alle monopolistische macht bij de overheid terecht (zoals bij communisme). Als je de overheid elimineert, komt alle monopolistische macht bij de corporaties terecht (zoals bij extreem kapitalisme). Het maakt voor de burgers niets uit. Ze zijn in alle gevallen volledig onderworpen aan die macht en dus volledig onvrij.

Zowel in de linkse als in de libertarisch/kapitalistische gedachte wordt ervan uitgegaan dat er maar twee machtsblokken bestaan, en dat het volk altijd is onderworpen aan de één of de ander, of een mengvorm daarvan. Maar dan wordt voorbijgegaan aan een derde machtsblok. Het blok dat zowel het onderwerp als de leverancier is van alle macht, en dat is het volk. Het is het volk dat, door haar vrijheid in te leveren, de enige voedingsbron is voor welke macht dan ook.

Maar waarom zou het volk als leverancier van alle macht, die macht altijd weg moeten geven? Pas wanneer die macht niet weggegeven wordt, is er sprake van vrijheid. Als het volk zich zodanig zou organiseren dat grote machtsblokken onmogelijk kunnen bestaan, dan hoeft het haar macht niet weg te geven, en dan zal het de vrijheid dus kunnen behouden.

Aangezien centralisering van macht precies hetzelfde is als toename van macht, is decentralisering de enige bescherming tegen grootschalig machtsmisbruik. Dat geldt zowel voor overheidsmacht als voor corporate macht, als voor een kartel van beide.

Dus een sterk gedecentraliseerd en slank bestuur, met daarop een zeer directe controle door de burgers die zeggenschap aan het bestuur verlenen. Het is dan aan die burgers zelf om in de gaten te houden of dat bestuur nog wel werkelijk de belangen van het volk beschermt. En zo niet, dat bestuur te vervangen.

Dat vraagt van die burgers dus het nemen van verantwoordelijkheid voor zichzelf. Dit in tegenstelling tot de huidige situatie waarbij burgers die verantwoordelijkheid vrijwel volledig bij het steeds verder centraliserende bestuur (of het bedrijfsleven) leggen, en klagen als dat bestuur (of die corporatie) die verantwoordelijkheid misbruikt.

Wanneer burgers werkelijk verantwoordelijkheid voor zichzelf nemen, dan hoeven ze hun vrijheid niet in te leveren. Niet aan een libertarische, door het bedrijfleven gedomineerde wereld, en niet aan een ‘linkse’, door een grote overheid gedomineerde wereld. En al helemaal niet aan het huidige allesoverheersende kartel van die twee.








82 opmerkingen:

Hendrik zei

Goed verhaal Pieter, ben het helemaal met je eens.

Anoniem zei

Je zegt 'Wanneer burgers werkelijk verantwoordelijkheid voor zichzelf nemen'...

Volgens mij bedoel je hiermee, dat burgers de juiste keuzes maken, die het individueel belang verzoenen met het algemeen belang...

Dit impliceert ook dat ze aanvaarden dat ze keuzes moeten maken die soms een beperking van hun vrijheden zal inhouden (om het algemeen belang te dienen).

Dit is ook de enige manier waarop een maatschappij kan werken. Het betekent dat je afspraken maakt (wetten?) en dus ook vrijheden gaat beknotten.

Wat niet belet dat ik een hevig voorstander ben van een afgeslankt, gedecentraliseerd bestuur dat zo dicht mogelijk bij de burger moet staan. Een model waarbij men de kosten en baten en beslissingsbevoegdheid op hetzelfde niveau probeert te trekken.

Pieter Stuurman zei

Nou Koen, eigenlijk bedoel ik gewoon verantwoordelijkheid nemen voor zichzelf. Dus voor je eigen bestaan, maar ook voor je eigen daden.

Waarom wordt er steeds van uitgegaan dat het 'algemeen belang' strijdig zou zijn met vrijheid? Dat is natuurlijk een aanname die erg goed uitkomt voor degenen die zeggen dat ze er zijn om dat 'algemeen belang' te dienen. Het is in het belang van overheden dat wij dat geloven. En dat we daarom, omdat we dat geloven, bereid zijn om vrijheid in te leveren en daarmee de macht van overheden te voeden.

Met verantwoordelijkheid bedoel ik verantwoordelijkheid als tegenovergesteld aan gehoorzaamheid. Dus: iets doen of laten op basis van de eigen verantwoordelijkheid en geweten, in plaats van het opvolgen van orders.

Hendrik zei

Koen,

Je schrijft: "Dit impliceert ook dat ze aanvaarden dat ze keuzes moeten maken die soms een beperking van hun vrijheden zal inhouden (om het algemeen belang te dienen)."

Jouw vrijheid houdt op waar die van een ander begint. Je kunt de 'anderen' als het Algemeen Belang zien, maar in een vrije wereld ben je niet verplicht om het Algemene Belang te dienen.

Maar volgens mij bedoel je dat ook, toch?

Anoniem zei

@ Hendrik,

Inderdaad, mijn vrijheid stopt waar die van een ander begint.

@ Pieter,

Maar definieer dan eens verantwoordelijkheid, want dat is een nogal subjectief begrip. Wat jij verantwoordelijk vindt, hoef ik daarom nog niet verantwoordelijk te vinden (en vice versa).

En de groeps(maatschappij)dynamiek leert ons dat: hoe groter de groep, hoe groter het aantal vrijbuiters.
of maw we weten dat in een (grote) groep als de mogelijkheid zich voordoet, mensen zich gaan wegsteken, als ze met iets 'weg' kunnen komen, dat dit hun gedrag beïnvloedt en ze andere keuzes maken.

Of anders gezegd, jouw basis van eigen verantwoordelijkheid is reeds lang statistisch en proefondervindelijk als utopisch aangeduid...

Pieter Stuurman zei

Mensen baseren hun daden OF op hun verantwoordelijkheidgevoel en hun geweten, OF op angst voor mogelijke represailles (gehoorzaamheid).

Dat mensen hun gedrag baseren op het al of niet 'wegkomen' met iets, is het gevolg van een maatschappij die is ingericht op basis van gehoorzaamheid. Het is dan niet het geweten en de eigen verantwoordelijkheid die de remmende factor is, maar de perceptie van de mogelijke represailles (pakkans x strafmaat).

Hoe groter de groep, hoe groter de macht van de leiders van die groep (machtcentralisatie = machtstoename) en hoe meer die leiders gehoorzaamheid zullen afdwingen (daaruit bestaat macht). En hoe minder ruimte er dus is voor het eigen geweten en verantwoordelijkheid als leidende factor.

Aangezien gehoorzaamheid en verantwoordelijkheid elkaars tegenpolen zijn, kan iemand niet tegelijkertijd zijn daden laten afhangen van beiden, en moet dus een keuze maken. Naarmate meer gedrag op basis van gehoorzaamheid wordt afgedwongen is er dus minder ruimte om te kiezen voor eigen verantwoordelijkheid en geweten.

Door de één worden de mogelijke represailles anders ervaren dan door de ander. Voor sommigen zal een week in de gevangenis een nachtmerrie lijken, de ander haalt zijn schouders erover op. Voor een miljonair zal een boete van 100 euro een worst wezen, voor iemand die net rond kan komen is het een ramp.

In een op gehoorzaamheid gebaseerde samenleving zijn er dus altijd mensen zijn die de mazen in de regelgeving weten te vinden, of die zich niet laten afschrikken door de mogelijke straf. Om ook die mensen in het gareel te krijgen, moet de regelgeving en de controle op naleving ervan steeds intensiever worden. Dat betekent dus een steeds kleinere rol voor eigen verantwoordelijkheid, en daarmee een groeiende noodzaak om gedrag af te dwingen op basis van gehoorzaamheid. En daarmee groeit de behoefte aan nog meer regelgeving. Het is een mechanisme dat zichzelf aandrijft. Een mechanisme dat uiteindelijk leidt tot totale gehoorzaamheid, zonder enige rol voor verantwoordelijkheid, en daarmee tot totale onvrijheid.

Pieter Stuurman zei

Oeps, vergeet ik nog verantwoordelijkheid te definiëren.

Komt ie:

Verantwoordelijkheid nemen betekent dat je je zodanig gedraagt dat je anderen geen schade berokkent.

Maar ook dat je anderen aanspreekt op hun verantwoordelijkheid als hun gedrag beschadigend is. En dat je de verantwoordelijkheid voor dat aanspreken niet uitbesteedt aan de autoriteiten, maar dat je dat zelf (of desnoods met een paar betrokkenen uit je omgeving) doet.

En daarmee dus ook de verantwoordelijkheid voor jezelf neemt.

Hendrik zei

Pieter,

Wat reken jij allemaal onder 'schade'? Sommigen zien dat heel ruim, als jij als rijke alle schaarse producten opkoopt, zodat er niks overblijft voor een ander, valt dat dan ook onder 'schade'?

Stel, je weet dat een paar huizen verderop iemand op het randje van bankroet staat en de deurwaarder op de stoep heeft staan voor een luttel bedrag dat hij niet heeft en jij wel. Ga je hem redden? Als je het niet doet, heeft hij schade.

Ben benieuwd hoe je hier over denkt.

Pieter Stuurman zei

Hendrik,

Persoonlijk vind ik het niet zo vriendelijk om voor eigen gewin anderen zodanig te benadelen dat er voor die ander 'niks' overblijft. Het getuigt van weinig verantwoordelijkheidsgevoel.

Je bent moreel gezien niet verplicht om een ander te helpen, maar het zou natuurlijk wel aardig zijn als je dat wel doet. Het leuke van altruïsme is dat de beloning onmiddellijk is. Tenminste , als je het niet om die beloning doet.

Een belangrijk deel van het nemen van verantwoordelijkheid is de tweede regel: dat je anderen aanspreekt als hun gedrag beschadigend is (en die taak dus niet neerlegt bij de autoriteiten). Dat wil dus zeggen dat niet alles 'dichtgeregeld' hoeft te zijn, maar dat er een overleg ontstaat en dat het collectieve geweten een leidraad wordt. Dat kan alleen als er sprake is van een decentraal bestuur (kleine groep).

Ik heb zelf veel tijd doorgebracht op de kleine Griekse eilanden. Daar werkt het zo. Er is vaak helemaal gen politie, en er is geen criminaliteit. Er is veel ruimte voor diversiteit, maar ook een duidelijke morele norm. Anderen helpen is vanzelfsprekend maar geen verplichting. De mensen kennen elkaar en een ander beschadigen is ondenkbaar. Als iemand er blijk van geeft dat hij zich weinig verantwoordelijk voelt voor het welzijn van anderen of de gemeenschap, dan zal hij daarop aangesproken worden, en wanneer hij zich niet verbetert, zal hij buiten de gemeenschap geplaatst worden. Dat komt eigenlijk nooit voor omdat iedereen enorm veel voordeel heeft bij deze gemeenschapscultuur. Er is eigenlijk niets dat opweegt tegen dat voordeel, dus een ander bestelen of beschadigen, of aan zijn lot overlaten zou kunnen resulteren is het verlies van alle voordelen van de gemeeschap, en dat is dus zowel moreel als praktisch niet handig.

Hendrik zei

Pieter, in kleine gemeenschappen is de 'sociale controle' altijd veel steviger dan in grote. Ik kom zelf uit een kleine gemeenschap en ik kan niet anders zeggen dat het sociale contrast met 'de grote stad' immens is.

Natuurlijk kent een hechte sociale gemeenschap ook nadelen, absoluut, maar een samenleving wordt niet sociaal omdat een overheid dat wil.

Socialisme en solidariteit kun je niet opleggen, het komt vanuit de mensen zelf. Op maatschappelijk gebied is de grootste mislukking van de afgelopen eeuw de verzorgingsstaat. Het idee dat je als burger niemand nodig hebt behalve de Staat is absoluut fout gebleken. We zitten nu met een samenleving waarin vrijwel niemand nog solidair wil zijn, maar waarbij een vreselijk groot deel zichzelf levenslang van de staat afhankelijk heeft gemaakt.

Wanneer komt het besef binnen de sociaal-democratie dat armoede en ongelijkheid niet een gevolg is van een onrechtvaardige verdeling van geld, maar van een totaal mislukte culturele revolutie?

Jan zei

Hendrik, je schrijft echt de grootst mogelijk onzin. Goed artikel trouwens, Pieter.

Het nut van de sociaal-democratie in onze maatschappij zou je moeten vergelijken met maatschappijen met minder sociaal-democratie.

Als je dat doet dat valt je gelijk al wat op, namelijk dat de enige landen waar extreme armoede niet bestaat, de sociaal-democratische landen zijn.

Wat je ook nog zou opvallen is dat als we de mate van sociaal-democratie gaan vergelijken, we een duidelijk patroon herkennen, namelijk het patroon dat des te minder verzorgingsstaat, des te meer armoede.

Laten we wat geavanceerde westerse landen vergelijken:

Noorwegen en Zweden hebben de meest uitgebreide verzorgingsstaat en de laagste armoede.

Nederland en België hebben een wat kleinere verzorgingsstaat en daardoor ook een lagere gemiddelde levensstandaard.

Het VK en de VS hebben een nog beperktere sociaal-democratie en de armoede en de ghetto's zijn daar alom aanwezig.

De conclusie lijkt me duidelijk, maar we kunnen het ook nog vanuit een ander perspectief bekijken, namelijk dat van deze landen voor de invoering van de sociaal-democratie, in eind 19e eeuw en begin 20e eeuw, de armoede in Europe en Engeland was gigantisch, vandaar ook de massa-immigratie naar de VS, omdat de economie sneller groeide, maar ook in de VS was het leven van de arbeider gekenmerkt door armoede.

Rechts verkoopt altijd het fabeltje dat economische groei armoede oplost, helaas is dat niet noodzakelijkerwijze het geval.

De armoede in het Westen is pas serieus teruggelopen met de invoering van de sociaal-democratie en de verzorgingsstaat met name na de 2e wereldoorlog.

Het idee dat in de vrije markt op een of andere manier armoede wordt opgelost, is belachelijk.

De vrije markt orienteert zich op waar het geld zit, daarom hebben we tig vijfsterren hotels wereldwijd en tegelijkertijd ook miljoenen daklozen wereldwijd.

De armen hebben geen of weinig geld, dus daar valt niks te halen voor een ondernemer.

De vloek van de vrije markt, maar daar hebben we de sociaal-democratie voor om dat op te lossen.

Er zijn nog talloze voorbeelden:

In welk land is het laatste decennium in Zuid-Amerika de armoede het meest teruggelopen?
Venezuela en in mindere mate Brazilië. Toevallig is daar de sociaal-democratie door de betreffende leiders juist ingevoerd.

Welk land scoort al jaren het beste op economisch en sociaal gebied in centraal-Amerika?
Costa Rica, de enige sociaal-democratie van dat gebied.

Welk carribisch eiland scoort het beste op sociaal-economisch gebied?
Barbados, de enige carribische sociaal-democratie.

De strekking mag duidelijk zijn, de enige landen waar armoede grotendeels is opgelost of teruggedringen, zijn de landen waar de democratische overheid onder druk van de bevolking een vorm van verzorgingsstaat heeft opgezet.

Maar goed, ik las je commentaar ook over privatisering en het argument is duidelijk, je bent rechts omdat je puur naar jouw persoonlijke plaatje kijkt en het kenmerk van rechts is individualisme.

Jij hebt genoeg geld voor fatsoenlijke private gezondheidszorg, dus wat kan jou de rest schelen.

Het liefst de belasting zo veel mogelijk omlaag en dan rationaliseer je dergelijk egoïsme in je hoofd door te zeggen dat de vrije markt efficienter is.

Lees de slachtvelden aangericht door de vrije markt hervogmingen in opdracht van het IMF, Wereldbank, Treuhand nog maar eens na als je het apologisme wilt lostlaten.

Hier komt het op neer:

Rechts = individualisme (egoïsme)
Links = socialisme (sociaal denken!)

Helaas stelt rechts dit ten onrechte voor als:

Rechts: vrijheid
Links: overheidsbemoeienis

Maar goed, lees eens een boek van Ha-Joon Chang en je zult nog vreemd opkijken.

Hendrik zei

Beste Jan, met alle respect, je spreekt als een academicus over het begrip verzorgingsstaat. Ik kom vanuit mijn schuldhulp-vrijwilligerswerk bij hele arme mensen over de vloer die niks hebben behalve heel veel schulden. En wat ik zie is dat deze mensen dankzij de verzorgingsstaat een aardig inkomen hebben waar ze best van rond zouden kunnen komen. Maar doordat diezelfde verzorgingsstaat alleen maar geld geeft en totaal geen 'sociale control' zitten deze mensen dik in de ellende. De bureaucratie die over deze mensen heengestort wordt, is nauwelijks te behappen. Komt bij dat deze mensen vooral 'struisvogels' zijn, dan begrijp je dat een groeiend aantal in de financiële ellende zit.

Punt twee is dat vrijwel niemand naar ze omkijkt! De overheid is niet je beste vriend, sterker nog, zodra er iets misloopt (en dat loopt er bij deze mensen heel gauw), dan is de overheid meteen je grootste vijand. Met veel bedrijven valt nog te onderhandelen over de schuld, met de overheid, waaronder de Informatiebeheer groep, de SVB en de belastingdienst dus helemaal niet!

Jan, puur theoretisch gezien hebben mensen in de sociaal-democratieën het wellicht beter, maar zijn zij ook beter af dan mensen die het juist moeten hebben van hun gemeenschap?

Ooit was ik PvdA-aanhanger, was ik links, totdat ik merkte dat veel linkse mensen eigenlijk helemaal niet zo sociaal zijn. Ze zijn 'academisch links', het gaat ze om het principe, niet om de mensen.

Daarna kwam de twijfel over de verzorgingsstaat, ik was niet alleen! Binnen links zijn er meer mensen die twijfels hebben bij de effectiviteit van staatsteun. PvdA-er Rutger Koopmans bijvoorbeeld heeft een onderzoek gedaan hierna in Amsterdam. Je kent wellicht het resultaat.

Jan, ik denk dat de verzorgingsstaat niet functioneert. Ja, op papier, maar in de praktijk helpt het arme mensen niet verder. Om die reden ben ik vrijwilligerswerk gaan doen in de schuldhulp, ik kom wekelijks bij mensen langs om ze te helpen met hun administratieve chaos. En hoe ze weer verder moeten, hoe ze zelf de regie over hun leven moeten nemen in plaats van de kop als een struisvogel in de kop te steken.

Jan, wat doe jij om arme mensen verder te helpen?

Jan zei

Jezus Christus, ik loop een half uur te typen om een uitgebreide reactie te geven en dan krijg je een server error, weg reactie.

Misschien kom ik er nog terug....

Nu even niet.

Hendrik zei

Jan, overkomt mij ook wel eens, best frustrerend.

Om nog eens terug te komen op de verzorgingsstaat, ik snap best dat de armoede daalt in verzorgingsstaten, maar komt dat niet enkel en alleen door het herverdelen van inkomens? En worden de mensen daar nu echt wijzer van? Uit het onderzoek van Rutger Koopmans blijkt dat uitkeringen niet geholpen hebben in het bestrijden van armoede! Blijkbaar maken mensen aan de onderkant van de samenleving steevast foute keuzes en dan maakt het helemaal niet uit hoeveel geld je ze geeft.

Wat veel mensen juist nodig hebben is sociale steun. Ongelimiteerd geld geven is niet sociaal. Sociaal is wel mensen uit de ellende helpen en er voor zorgen dat ze weer op eigen benen kunnen staan.

Jan, de verzorgingsstaat is het afkopen van het geweten van rijke mensen. Zodat ze zich niet meer hoeven te bemoeien met de armen. Maar die hulp is maar schijn, mensen zijn niet beter af, dat lijkt statistisch gezien zo, maar in de praktijk hebben ze veel meer hulp nodig.

Wat voor arme mensen geldt, geldt ook voor arme landen. Ontwikkelingshulp is prima, domweg geld storten zinloos.

Jan, de grootste ramp die de verzorgingsstaat is overkomen is dat linkse intellectuelen er zich mee zijn gaan bemoeien. Die houden niet van mensen, die gaat het puur om hun eigen ideologische gelijk. De PvdA zeurt alleen maar over inkomensongelijkheid enzo, maar wat doen ze nu echt om mensen uit de armoede te halen?

Jan, wat doet de sociaal-democratie nu echt om mensen uit de ellende te helpen?

Hendrik zei

O, en Jan, als je het al frustrerend vindt om het tikwerk van een half uur te zien verdwijnen, dan raad ik je aan om niks te gaan doen in het armoede-vrijwilligerswerk. Daar heb je veel meer geduld voor nodig.

Maar niks is mooier dan iemand uit de ellende te halen en weer op het goede pad te zetten!

Pieter Stuurman zei

Beste Jan,

Dat is inderdaad een vervelend en regelmatig voorkomend euvel.

Tip: schrijf het in Word en kopieer het vervolgens.

Jan zei

Beste Hendrik, leuk dat je het debat levend houdt. Ik ga het gewoon nogmaals proberen, maar ik zal wat meer in gaan op je latere stukje.

Ik vind je kritiek op de verzorgingsstaat prima, sterker nog ik moedig het aan. Ooit las ik een stuk van Theodore Dalrymple die ook de gebreken van de verzorgingsstaat fijntjes aangaf.

Misschien deed mijn laatste post vermoeden dat ik een fan ben van de verzorgingsstaat. Dat ben ik echter niet, ik ben een grotere voorstander van mensen uitdagen, helpen op eigen benen te staan in plaats wat bureaucratische stress en een zak geld er tegen aan te gooien.

De verzorgingsstaat is dweilen met de kraan open, hetzelfde kan gezegd worden van ontwikkelingshulp, ik zeg op termijn afschaffen die hap.

Je refereert continue aan de PvdA, alsof ik daar sympathie voor zou hebben. Dat heb ik niet. De PvdA is ook niet echt links, het is meer de reactionair linkse vleugel van 's lands grootste partij de PVDAVVDCDA.

Waar het artikel van Pieter over gaat is de vrije markt en de problemen van de vrije markt. Jij hebt daar nogal positief over uitgelaten zoals je ook al positief was over privatiseringen bij een ander artikel.

Dat wilde ik even rechtzetten, het is fijn dat je reactionair linkse onzin doorziet. Nu nog de rechtse propaganda ter zijde schuiven en dan komen we nog ergens.

Even een stukje waarheid tussendoor:

Er is nog nooit een economie geweest die zich ontwikkeld heeft op basis van de vrije markt.

We kunnen de economische geschiedenis van bijvoorbeeld de VS doornemen, als je wilt, google anders eens de American School of Economics. Dat is namelijk het economisch beleid van de VS geweest wat gigantische economische groei met zich mee bracht.

Overheidsinmenging in combinatie met grote kartels die de concurrentie platlegden, het resultaat? De snelste economische groei ter wereld.

Japan heeft zijn auto-industrie ontwikkeld via staatsbedrijven of semistaatsbedrijven, waarbij de buitenlandse concurrentie buiten de deur werd gehouden. Hetzelfde geldt voor Zuid-Korea, wat vind je eigenlijk van de auto industrie en de technologische innovatie in deze sectoren in deze landen?

Het punt is als volgt: staatsinterventie, staatsbedrijven en sociale staatsprogramma's hebben alle succesvolle economieën gebracht tot waar ze zijn. Deze zelfde economieën hebben de staatsinterventie verruilt voor de vrije markt nadat men economisch gezien de concurrentie aan kon met de rest van de wereld.

Toen Nederland de succesvolste economie ter wereld had, promootte het vrijhandel. Toen Engeland de nieuwe wereldsupermacht werd begin 19e eeuw, begon het vrijhandel te promoten. Toen de VS de nieuwe supermacht werd na de tweede wereldoorlog, begon het vrijhandel te promoten. Toen Zuid-Korea en Japan (met hulp van de Trilateral Commission) economisch sterk waren geworden, begonnen ze vrijhandel te promoten.

vervolg onder, sorry ben soms lang van stof.

Jan zei

Vrijhandel is wat je doet als je de sterkste bent.

Vrijhandel draait namelijk om de blootstelling aan concurrentie, als de concurrentie veel groter, rijker of verder ontwikkeld is, is het domste want je kunt doen je economie blootstellen aan vrijhandel.

Maar goed, het IMF en de Wereldbank weten precies wat ze doen wanneer ze derde wereldlanden dwingen hun economieën te openen voor vrijhandel. Ze gebruiken hun schuld aan het Westen om dit af te dwingen en bewust wordt zo de derde wereld arm gehouden, terwijl westerse multinationals profiteren van goedkope grondstoffen en arbeidskrachten.

Daarbij wordt ook het derde wereld onmogelijk gemaakt een sociaaldemocratie op te bouwen, omdat men gedwongen wordt belastingen te verlagen en overheidsuitgaven te beperken.

En als je daar tegen in gaat? Vraag dat maar aan Soekarno, Lumumba, Morales, Arbenz etc.

Waarom werd Zelaya in Honduras vorig jaar afgezet? Omdat hij het minimumloon wilde verhogen.

Vorige maand was er een couppoging in Ecuador, toevallig nu er de meest linkse president sinds tijden zit. Rara hoe kan dat?

Chavez is public enemy nr 1, zeker bij de VS, maar hij heeft niet eens de olie-industrie genationaliseerd (dat was al zo), alleen hij heeft die inkomsten gebruikt voor investeringen in onderwijs, gezondheidszorg, infrastructuur.

Chavez wordt keer op keer democratisch verkozen en minder 20% van de economie is in staatshanden, het enige wat hij doet is dat hij probeert het geld van de olie te investeringen in de daadwerkelijk ontwikkeling van het land waarbij er ook een sociaal-democratie wordt opgebouwd.

En dus laat hij het land en de armen niet schaamteloos uitbuiten, dan ben je natuurlijk public enemy nr 1.

Zo werkt het spel.

Elke westerse economie heeft zich ontwikkeld (voordat men een economische wereldmacht werd) door zich te beschermen tegen vrijhandel. China doet nu precies hetzelfde, het gros van de economie is in staatshanden en men beschermt en ondersteund de eigen bedrijven.

Daarnaast heeft men zich opengesteld voor productiewerk gebaseerd op lage lonen, om zo investeringen uit het buitenland te trekken. Dat is precies wat Japan ook heeft gedaan.

De propaganda van de media wil ons laten geloven dat China volledig de vrije markt heeft omarmt. Totale onzin, maar goed zo zorgt men ervoor dat het ideaal van de vrije markt wordt gepropageerd. En het werkt, toch Hendrik?

Als je wilt zien wat er gebeurt wanneer men overstapt van het communisme naar de vrije markt, dan moet je niet kijken naar China, maar naar Rusland en Oost-Duitsland en de grote economische crises die daar in de jaren 90 zich voordeden.

Als deze hervormingen positief waren, waarom stortte de economie dan in?

Vergelijk de boel met China en je hebt het antwoord.

Jan zei

Letterlijk elke succesvolle economische ontwikkeling van een land heeft ongeveer hetzelfde pad bewandelt.

Wat denk je nou wat er gebeurt wanneer een onderontwikkeld autobedrijfje in Tanzania te maken krijgt met concurrentie van BMW?

Gaat dat autobedrijfje zich dan ontwikkelen, omdat het wordt uitgedaagd?

Nee, ze hebben geen schijn van kans, BMW neemt die markt over en de onafhankelijke auto-industrie in Tanzania is verleden tijd.

Wat ik hiermee probeer duidelijk te maken is het beleid van de vrijhandel drie kwart van de wereldbevolking in armoede houdt. De sociaaldemocratie brengt hierbinnen nog wat verlichting.

En wat doe jij?

Je kraakt de sociaaldemocratie af en je promoot de vrije markt.

Je bedoelt het misschien goed, maar zoals iemand ooit al zei: "The Road to hell is paved with good intentions."

Zoals Noam Chomsky ook al vaker aangeeft, ondanks het feit dat er geen groter criticus is op de Amerikaanse staat als hij, dat anti-overheid sentiment niks oplost.

Ja, de overheid maakt fouten, maar de overheid is tenminste nog enigszins gebonden aan het algemene belang en wij kunnen er via de democratie tenminste nog een beetje invloed op uitoefenen.

Hoeveel invloed heeft de gewone man op het beleid van bankiers en multinationals?

Geen, en dan gaan we het enige aspect in de samenleving waarop we nog een beetje invloed kunnen hebben, afserveren. En dit ten gunste van private dictaturen, wat bedrijven in principe zijn.

En natuurlijk, als je voorstander bent van de centralisatie van macht dan is de vrije markt een mooi idee. Het fabeltje wordt dan ook de wereld in geholpen dat alles goed komt zo lang er maar vrije markt is, want zonder concurrentie geen ontwikkeling toch?

In feite promoot men vrijhandel omdat het de economie in handen houdt van de heersende economische elite en buiten het bereik houdt van de democratie en het gros van de mensheid.

Maar doe je zelf eens een lol, tel eens de kapitalistische landen ter wereld en tel dan ook eens de landen die je over de gehele linie als arm beschouwt.

Je zult het waarschijnlijk eens zijn met Michael Parenti toen hij stelde dat:

"Almost the entire world is capitalist and almost the entire world is poor."

Als je dit beschouwt als een systeem dat werkt, ja, wat moet ik daar dan nog op zeggen…

Ik geloof in democratie niet omdat ik politici of de staat vertrouw (integendeel), maar omdat meer geloof in de machthebbers te kunnen kiezen en ter verantwoording te kunnen roepen.

Wat op dit moment slechts in zeer beperkte mate mogelijk is, vandaar ook dat ik voorstander van de invoering van de democratie.

Om Gandhi eens te parafraseren toen hem gevraagd werd wat hij vond van de westerse beschaving (a good idea!), zou ik zeggen dat de invoering van de democratie in onze samenleving een goed idee zou zijn.

Jan zei

Als je bedrijven ook democratischer runt, dat worden mensen in Nederland niet ontslagen omdat iemand in China bereid is nog harder te werken voor een loon van een Euro per dag.

In plaats daarvan zal de gewone man meer zeggenschap en verantwoordelijkheid krijgen en meedelen in de welvaart en zichzelf kunnen ontwikkelen terwijl je de extreme ongelijkheid en armoede oplost.

Daarbij ben je ook gelijk af van het terrorisme, het gros van de criminaliteit en het immigratieprobleem, wat natuurlijk allen problemen zijn met als kernoorzaak de economische ongelijkheid in de wereld.

En dus kun je de verzorgingsstaat grotendeels afschaffen omdat dweilen niet meer nodig is als de kraan dicht staat.

Maar zo lang de kraan wagenwijd openstaat, ben ik een voorstander van dweilen, vandaar mijn verdediging van de sociaaldemocratie.

En overigens, als de armoede in de derde wereld niet nodig is om te bewijzen dat er niet vanuit de gulheid van de mens gedeeld wordt, kun je daar nog tig voorbeelden van bedenken.

Wanneer werd de onafhankelijk van landen gerespecteerd (min of meer)?
Toen het in verdragen en wetten was vastgelegd.

Wanneer werd de macht eerlijker verdeelt?
Toen het via het democratisch systeem werd afgedwongen.

Waar wordt geld enigszins eerlijk verdeeld?
In die landen waar dat wettelijk is vastgelegd (Scandinavië)

Wanneer werd slavernij en kinderarbeid afgeschaft?
Toen dat wettelijk werd afgedwongen.

Geloof in de vrije markt staat haaks op al deze feiten, het gaat er namelijk vanuit dat mensen wel het juiste doen. Dat sociaal zijn en eerlijk delen ook spontaan uit de mens kan komen.

Ja, dat kan ook wel en dat gebeurt ook wel. Maar het gebeurt veel vaker dan men niet zo sociaal uit de hoek komt en de vrije markt stimuleert ook dergelijk individualistisch gedrag.

Het zou leuk als een CEO zijn bonus laat voor wat het is en in plaats daarvan alle arbeiders die voor het bedrijf werken een mooie loonsverhoging zouden krijgen.

Maar dat gebeurt vrijwel niet, in plaats daarvan worden arbeiders ontslagen omdat iemand in China bereid is harder te werken voor minder geld, waardoor onze geliefde CEO weer mooie bonus in zijn zak kan steken.

Democratiseer een dergelijk bedrijf eens, dan denk ik dat de CEO die verkozen wordt door deze arbeiders niet zo snel verkozen wordt als hij in zijn campagne laat weten dat vele van hen ontslagen zullen worden. Dat zal dan ook niet zo snel meer gebeuren, ik denk ook dat de winst voortaan iets beter verdeeld gaat worden, waardoor het gros van de mensen het een stuk beter zal krijgen.

Dus, Westerse beschaving en democratie?

Ik zeg doen.

Het lijkt me een goed idee.

Pieter Stuurman zei

Jan,

Ik ben onder indruk van je onderbouwing en ga voor een groot deel met je gedachtegang mee.

Een probleem is de gangbare aanname dat de staat per definitie een autonome macht is en dat altijd zal zijn. De meeste mensen zien geen andere keuze dan een OF vrije markt OF een sterke en machtige overheid.

Je geeft aan dat je waardering voor hetgeen momenteel doorgaat voor democratie niet groot is. Ik deel die mening.

Een werkend democratisch systeem is m.i. alleen mogelijk in combinatie met decentralisatie. Decentralisatie die machtsmogelijkheden van overheden beperkt, maar wel de beschermende werking heeft voor degenen die ze vertegenwoordigt, en dat zijn de mensen die zich binnen die democratie verenigd hebben.

Machtcentralisatie (en dus machtstoename) laat de essentie van een democratie (die in mijn optiek niet zozeer een bestuurssysteem is maar een vorm van bescherming tegen scheefgroei van macht) verdwijnen.

In een sterk gedecentraliseerd democratisch bestuurssysteem blijft de beschermende werking van het democratische principe bestaan, terwijl het risico op het ontstaan van een te dominante autonome staatsmacht beperkt blijft. Er bestaat simpelweg minder kans dat zo'n kleine overheid 'voor zichzelf begint' en dus is de kans groter dat ze doet wat ze moet doen: haar volk vertegenwoordigen. Daarbij is het aanvaarden van eigen verantwoordelijkheid van dat volk essentieel. En die verantwoordelijkheid bestaat uit de voortdurende controle van degenen die beweren dat volk te vertegenwoordigen. In plaats van andersom.

Hendrik zei

Jan,

Stevig verhaal, maar wel erg romatisch. De waarheid ligt denk ik in het midden. Je moet een wat nuchtere bril opzetten.

Natuurlijk groeien kleine bedrijfjes het beste als ze beschermd worden tegen de groten. Maar die bescherming moet rap afgebouwd worden, want ook jij kan duizenden voorbeelden opnoemen van slechte bedrijven die door de overheid beschermd worden.

In de vrije markt overleeft een slecht bedrijf het niet! Alleen daarom moet de overheid zich verre houden van de markt.

Je stelt nog wat dingen:
"Als je bedrijven ook democratischer runt, dat worden mensen in Nederland niet ontslagen omdat iemand in China bereid is nog harder te werken voor een loon van een Euro per dag."
Als je bedrijven democratischer runt zijn ze binnen een jaar failliet omdat niemand hun te dure spullen wil kopen. Da's de realiteit, Jan. Ik heb gewerkt in bedrijven waar de werknemers in de watten werden gelegd (banksector) en je ziet wat er van terechtgekomen is.

"Waar wordt geld enigszins eerlijk verdeeld?
In die landen waar dat wettelijk is vastgelegd (Scandinavië)"
Wat is eerlijk delen Jan? Een progressieve belasting komt in alle landen waar het arme deel macht krijgt. Wees hierin nuchter.

"Wanneer werd slavernij en kinderarbeid afgeschaft?
Toen dat wettelijk werd afgedwongen."
Kinderarbeid werd pas afgeschaft toen de welvaart zodanig gestegen was dat kinderen niet meer hoefden te werken. Toen was het ook opportuun om dat vast te leggen in wetgeving.
Je moet de zaken niet romantiseren.

"Geloof in de vrije markt staat haaks op al deze feiten, het gaat er namelijk vanuit dat mensen wel het juiste doen. Dat sociaal zijn en eerlijk delen ook spontaan uit de mens kan komen."

Oke, denk even na Jan. Waarom zouden mensen in een vrij land niet delen en wél kiezen voor een verzorgingsstaat? Dat klopt toch niet? Als een volk in vrijheid kiest voor een verzorgingsstaat dan zouden die mensen toch ook gul geven als de staat niet voor de mensen zorgt?

Ik denk zelfs dat het eerlijker is als mensen zelf mogen kiezen aan wie ze hun geld geven. Dan kan er ook geen misbruik van worden gemaakt, want ik wil best stellen dat het gros van de uitkeringen niet terecht is. En ik kom bij veel armen over de vloer.

"Het zou leuk als een CEO zijn bonus laat voor wat het is en in plaats daarvan alle arbeiders die voor het bedrijf werken een mooie loonsverhoging zouden krijgen."
Ján, wees toch eens een stuk nuchterder. De taak van de CEO is om het bedrijf te leiden en de kosten in de hand te houden. Eén van de grootste kostenposten zijn de lonen, als de CEO de bonden hun zin geeft dan is het bedrijf binnen notime failliet.
Dus als de CEO de loonstijging weet te beperken, dan is hij z'n gewicht in goud waard!
En oke, dan delen we de bonus van zeg een miljoen onder de 50.000 werknemers van het bedrijf. Da's omgerekend 1,5 euro bruto per maand aan loonsverhoging. Joh, wat wordt jij populair zeg!

Jan, ik wil best samen met jou de rechtse onzin verhalen doorbreken, maar dan moeten we eerst de linkse onzin echt uitbannen. Ik lees nu van jouw nog teveel schoolboekjes socialisme en dat neem ik je niet kwalijk, ik ben ook zo opgevoed en grootgebracht, maar nu we volwassen zijn mogen we toch wel onze eigen mening hebben?

Jan zei

Pieter ik ben het met je eens en goed verwoord.

Hendrik, je gelooft in de goedheid van de mens en dat is bewonderenswaardig, maar wanneer drie kwart van de wereldbevolking in armoede leeft en een select groepje miljardairs een asociaal groot gedeelte van de welvaart beheerst, heb ik zo mijn twijfels.

Het is wel apart dat je verder punten aanhaalt die ik toch echt heb uitgelegd, maar goed.

Je zegt: in de vrije markt overleefd een slecht bedrijf niet.

Was het maar een meritocracy die vrije markt!

Grote bedrijven domineren de marktplaats omdat ze op grotere schaal werken en meer geld te besteden hebben. Met kwaliteit heeft dat niet zo veel te maken.

Waarom rijden we niet allemaal in elektrische auto's eigenlijk?

De documentaire "Who Killed the Electric Car?" gezien?

Staat op youtube. Het gaat om belangen, niet om kwaliteit of vooruitgang.

Daarnaast blijf je bij het punt dat de vrije markt economisch gezien beter zou zijn en kwaliteit bevorderd.

Toch is het grappig dat de economisch meest succesvolle landen geen van allen de vrije markt heeft gebruikt om zich te ontwikkelen. Ook is de hoogste mate van staatsinterventie en bemiddeling te vinden in het Westen waar de welvaart het hoogst is.

Maar dit schuif je vrolijk terzijde zonder daarop in te gaan, omdat het blijkbaar niet in jouw verhaal past.

En je punt waarom zouden mensen voor de verzorgingsstaat kiezen en niet eerlijk delen?
Omdat eerlijk delen uit moet gaan van de mensen die meer dan genoeg hebben, terwijl de keuze voor de verzorgingsstaat ook bepaald wordt door de mensen die minder dan genoeg hebben.

Rijke mensen kiezen niet voor de verzorgingsstaat en ze delen de rijkdom ook niet eerlijk.

Democratie zorgt ervoor dat de rijken het niet meer alleen voor het zeggen hebben.

Het is namelijk nooit genoeg, ken je het concept van de hedonic treadmill?

Daarnaast bestempel je de verhalen van de democratisering van de economie als onmogelijk, vanwege de concurrentie. Blijkbaar ga je er vanuit dat dit binnen een vrije markt gebeurt, maar dat hoeft natuurlijk niet zoals ik al eerder heb aangegeven.

Juist het concept van de sociaaldemocratie binnen de vrije markt is onmogelijk vol te houden, want bedrijven proberen arbeidskosten te verminderen en dus verplaatst men productie naar China.

Hierdoor verdwijnen investeringen uit de economie en de enige respons van de overheid zou dan zijn om een gunstiger investeringsklimaat te creëren met minder regels, belastingen en lagere lonen.

Maar ja, dan daalt weer de levensstandaard omdat lonen zakken en de overheid minder geld heeft voor sociale programma's.

De vrije markt is een race naar beneden (naar de armoede!) en elk democratisch of sociaal initiatief zorgt ervoor dat een bedrijf of economie een slechtere concurrentiepositie krijgt en dan klopt je verhaal inderdaad.

We moeten dus af van het hele concept van vrije concurrentie, en in plaats daarvan democratisch moeten bepalen welk beleid beter zou werken.

Het idee dat puur alleen via de vrije markt economisch welvaart gecreëerd wordt heb ik hopelijk nu toch wel aardig ontkracht, maar hervormingen binnen een algeheel kader van vrije concurrentie kan inderdaad niet.

Je komt zelf met het voorbeeld dat een bedrijf dat hogere lonen zou betalen binnen een jaar failliet zou zijn. Ja, omdat jij uitgaat van een vrije markt waarbinnen dit wordt geprobeerd, ja dan werkt het inderdaad niet.

We zien het ook aan coöperaties waarbij de winst eerlijk wordt verdeeld onder de werknemers, deze coöperaties kunnen nooit goedkoper produceren dan bedrijven die hun arbeiders uitbuiten en dus kiest de consument voor het goedkoopste product.

En elk bedrijf dat nu in zijn eentje dergelijke ideeën gaat toepassen is inderdaad ten dode opgeschreven.

Mijn hele punt is dan ook dat het economische systeem het idee van de vrije markt moet laten varen. We kunnen immers net doen alsof we intelligent en beschaafd en dan een systeem bedenken wat daadwerkelijk de samenleving verbeterd over de gehele linie.

Jan zei

Of je kunt zeggen, lang leve de vrije markt, survival of the fittest. Maar in feite ontstijg je dan het dierlijke niveau niet en wijs je de moderne beschaving af.

Waarom zouden wij niet samen een manier kunnen bedenken om alles te verbeteren?

Maar ja, de machthebbers willen dat niet, want in een samenleving gebaseerd op concurrentie kunnen zij anderen domineren en uitbuiten en als er opeens democratisch overleg zou plaatsvinden in een samenleving gebaseerd op samenwerken, dan valt hun hele machtsbasis weg.

Hiërarchie is wat de mensen bovenaan willen en de vrije markt houdt die in stand.

Maar dan heb je altijd nog enkele “self-appointed guardians of the status quo” die alles wegredeneren zonder met brede sociaaleconomische analyse te komen.



Miljoenen mensen sterven per jaar door een systeem en jij steunt dat systeem van harte. Maar daar wil je liever niet aan denken, want dan slaap je vanavond niet meer zo lekker, en dus ligt de waarheid in het midden, toch?

Hoeveel voorbeelden wil je precies hebben waarbij economische ontwikkeling samen is gegaan met een gebrek aan vrije markt en een toename van de eerlijke verdeling van welvaart en een toename van democratie?

En hoeveel voorbeelden heb je nodig van verwoeste economieën vanwege vrije markt hervormingen?

Maar goed, als je wat ouder wordt, dan verander je niet zo snel meer van overtuigingen, je hebt immers belangen te verdedigen en je hebt al lange tijd ingezet voor een bepaald perspectief, waarmee je je nu ook identificeert.

Overigens ben ik niet opgegroeid met socialisme op school, Hendrik, ik kom uit de tijd van de marktfundamentalisten.

Toen ik geboren werd hadden we al aardig wat jaartjes Reagan achter de rug en jouw argumenten hoor ik continue als ik de krant lees of de tv aanzet.

Toch klopte er naar mijn mening iets niet.

Bedrijven, banken, popsterren, politici, noem maar op iedereen wil de armoede oplossen in de derde wereld, zegt men.

Maar de derde wereld blijft arm en wordt armer en dat terwijl de rijken steeds rijker worden.

Ik dacht, hier klopt iets niet en dus heb ik de tv uitgezet en ben ik boeken gaan lezen over hoe de wereld werkt.

En dus als volwassene denk ik nu inderdaad voor mezelf, ik hoor jou daarentegen alleen maar argumenten aandragen die ik vanuit de mainstream al duizenden keren heb gehoord.

De logica klopt niet, dus Hendrik, wanneer begin jij voor jezelf te denken?

Hendrik zei

Jan, je stelt:
"Toch is het grappig dat de economisch meest succesvolle landen geen van allen de vrije markt heeft gebruikt om zich te ontwikkelen. Ook is de hoogste mate van staatsinterventie en bemiddeling te vinden in het Westen waar de welvaart het hoogst is."

Jan, helemaal met je eens dat met een steun in de rug bedrijven ver kunnen komen. Maar die steun moet tijdig worden afgebouwd, overheden die dat nalaten kampen met slecht lopende bedrijfstakken. Daar zijn voorbeelden genoeg van.

"Rijke mensen kiezen niet voor de verzorgingsstaat en ze delen de rijkdom ook niet eerlijk."
Wat versta jij onder eerlijk delen?

"De vrije markt is een race naar beneden (naar de armoede!) en elk democratisch of sociaal initiatief zorgt ervoor dat een bedrijf of economie een slechtere concurrentiepositie krijgt en dan klopt je verhaal inderdaad."

Jan, da's niet waar, zo werkt dat niet. De vrije markt zorgt er voor dat er altijd een optimale allocatie is van de productiemiddelen, geen enkele overheid die daar tegenop kan. In Azië kon de welvaart groeien doordat Westerse bedrijven daar investeerden. In eerste instantie maakte men troep, maar er was toch vraag naar in het Westen en allengs groeide de stroom aan Westerse deviezen. En met die deviezen kon Azië investeren in betere productie-middelen, waardoor er betere producten konden worden gemaakt en zo voort. Het mes snijdt aan twee kanten, in het Westen kunnen wij profiteren van goedkope producten, we kunnen schaarse arbeid vrij maken voor groei-sectoren (zorg!) en andersom zien de Aziaten hun welvaart ook groeien. Er onstaat daar een middenklasse, die op hun beurt weer Westerse producten willen kopen. De Duitse auto-industrie exporteert steeds meer naar Azië.

Jan of je het nu wilt geloven of niet, door de globalisering veranderen bedrijfstakken, mensen raken werkloos, maar in z'n geheel groeit de welvaart. Ik verzin dit niet, deze economische wetmatigheid is allang ontdekt. Lees maar eens wat van Johan Nordberg.

"Mijn hele punt is dan ook dat het economische systeem het idee van de vrije markt moet laten varen. We kunnen immers net doen alsof we intelligent en beschaafd en dan een systeem bedenken wat daadwerkelijk de samenleving verbeterd over de gehele linie."

Jan, het alternatief voor een vrije markt is de centraal geleide economie. Dat hebben we al eens geprobeerd en dat heeft niet gewerkt. Als jij wel een goed voorbeeld weet van een centraal geleide economie dan hoor ik het graag.

Jan, zelfs de sociaal-democraten zeggen het tegenwoordig, er is geen alternatief voor de vrije markt. Been there, done that, got the tshirt.

Hendrik zei

Jan, het lijkt er op dat de kern van jouw betoog is dat we met z'n allen slim genoeg zouden moeten zijn om een systeem te bedenken dat beter werkt dan de vrije markt. Heb ik dat goed?

Maar Jan, het "beter willen doen dan de vrije markt" is een streven dat typisch hoort bij idealistische academici en echt, duizenden intellectuelen denken dat ze slim genoeg zijn om een complexe economie te besturen, maar da's echt een utopie. Het kan gewoon niet, blijf dromen Jan, maar het kan niet.

Het probleem met academici is dat ze zichzelf schromelijk overschatten. Ben jij academicus Jan?

Hendrik zei

Jan, wat me trouwens opvalt aan intellectuelen is dat ze problemen zo snel versimpelen. Alsof de problemen in de Derde Wereld een kwestie van geld is, van eerlijk delen. Was dat maar zo! Dan was het probleem allang opgelost, maar het probleem is veel complexer. Het heeft te maken met klimaat, cultuur, stukje geschiedenis, you name it, maar geld heeft er maar weinig mee te maken.

Jan, het probleem met intellectuelen is dat ze alles van achter hun bureau willen organiseren. Welke politicus en welke hoogleraar heeft nu echt met de poten in de modder gestaan? Welke politicus weet nu echt hoe een bedrijf werkt?

Hendrik zei

Jan, je schrijft:

"We zien het ook aan coöperaties waarbij de winst eerlijk wordt verdeeld onder de werknemers, deze coöperaties kunnen nooit goedkoper produceren dan bedrijven die hun arbeiders uitbuiten en dus kiest de consument voor het goedkoopste product."

Hoe buit een bedrijf een arbeider uit? Hoe hoog moet het loon van een arbeider zijn?

En Jan, wie zie jij als concurrenten van een bedrijf? Dat zijn niet alleen de bedrijven die dezelfde producten maken, maar in feite elk ander bedrijf.

Geen enkele bedrijf kan te duur worden, maakt niet uit hoe je het bestuurt. Zolang mensen zelfstandig mogen kiezen wat ze kopen is er sprake van een vrije markt en lopen werknemers kans hun baan te verliezen. Wil jij in een wereld leven waarin mensen niet meer zelf mogen bepalen wat ze kopen?

Hendrik zei

Jan, misschien moeten we ook op zoek naar voorbeelden dicht bij huis. Nederland is één van de meest welvarende landen ter wereld. Komt dat doordat de overheid de economie strak leidt? Nee, de sectoren die kampen met grote problemen zijn juist de problemen waar de overheid grote invloed heeft:

- de financiële sector, altijd zwaar beschermd door de overheid en daardoor enorm kunnen groeien. Maar het zijn reuzen op lemen voeten gebleken, nauwelijks levensvatbaar zonder overheidssteun.
- de woningmarkt, zowel de rente-aftrek als de huursubsidie hebben de markt niet echt gezond gemaakt
- de zorgsector, de overheid bepaalt de tarieven, de efficiëntie is treurig, dit gaat helemaal mis
- de balans van bedrijven, bedrijven mogen rente op leningen aftrekken van de winst en ze betalen belasting over de winst. Gevolg? Bedrijven worden tot over hun oren in de schulden gestoken. Afschaffing van de rente-aftrek en de winstbelasting zorgt voor veel gezondere balansen.
- infrastructuur, hoeven we het denk ik niet over te hebben
- onderwijs, was in mijn tijd al niet bijzonder en volgens mij is het er niet beter op geworden. Meedoen is belanger dan iets bereiken, wat verspilt ons onderwijs-systeem een talent! Om droevig van te worden.

fons zei

Hendrik,
Is het niet zo, dat onze algehele'WELVAART'zoals jij dat noemt...vooral is ontstaan door de 'WAARDESTIJGING' van onze woningen/panden en de alom vertegenwoordige mogelijkheden diezelfde woningen weer als onderpand te gebruiken om te gaan consumeren en beleggen.
Heeft in het verleden en is nu vooral de lage rente er geen oorzaak van dat om 'rendement op je geld te krijgen er haast geen andere mogelijkheid is om geld te laten groeien dan het maar in derivaten of onroerend goed te stoppen waardoor daar eigenlijk ook weer een onzuiver groeiproces aan het plaatsvinden is en een luchtbel aan het ontstaan,zoals de crisis ons heeft laten zien maar we ondertussen gewoon op exact dezelfde manier verdergaan.

Hendrik zei

Fons, de woningen zijn niet meer waard geworden, onze munt (gulden, daarna euro) is minder waard geworden. Misschien is het je niet opgevallen, maar d'r is nogal een inflatie geweest de afgelopen decennia. Wat overigens ook van invloed is geweest, is het toegenomen aantal twee-verdieners in een tijd dat er een tekort aan goede woningen was. Ook dat heeft de prijs opgedreven.

Die inflatie, oftewel het bijdrukken van geld, heeft voor heel wat prijsverhogingen gezorgd. Niet alleen huizen zijn duurder geworden, ook de prijs van arbeid is gestegen en alle daaraan gerelateerde producten en natuurlijk de grondstoffen. Een deel van de inflatie hebben we kunnen afwentelen op Azië, met name electronica is spotgoedkoop (en niet alleen doordat electronica de neiging heeft in prijs te dalen, ook doordat de Aziaten hun munten expres goedkoop houden).

Fons, inflatie is geen welvaart, we rekenen onszelf rijk. Welvaartsstijging is als ik voor een uur werken meer producten en diensten kan kopen. Maar die welvaart is moeilijk te meten, dus gebruiken overheden liever de groei van het BNP.

Maar goed, de geldhoeveelheid kan niet onbeperkt groeien, we zijn de afgelopen jaren tegen de grenzen aangelopen en nu is de trend omgekeert. De geldhoeveelheid krimpt. Dit betekent dat er minder geld in omloop komt, waardoor de prijsstijgingen van de afgelopen decennia teruggedraaid worden. (lees http://www.deflatie-in-aantocht.nl)

Dat gaat moeizaam, maar het gebeurt wél. Salarissen dalen niet, maar mensen worden wel ontslagen en gaan voor een lager salaris elders aan de slag. Feitelijk gezien dalen de lonen dan wel.

Ook de prijzen van onroerend goed dalen, uiteindelijk heeft de markt altijd gelijk (ik bedoel hier niet de vrije markt, maar het markt-mechanisme, de wet van vraag en aanbod die ook werkt in communistische landen, maar daar ontstaan door de vaste prijzen tekorten of overschotten).

"Heeft in het verleden en is nu vooral de lage rente er geen oorzaak van dat om 'rendement op je geld te krijgen er haast geen andere mogelijkheid is om geld te laten groeien dan het maar in derivaten of onroerend goed te stoppen waardoor daar eigenlijk ook weer een onzuiver groeiproces aan het plaatsvinden is en een luchtbel aan het ontstaan,zoals de crisis ons heeft laten zien maar we ondertussen gewoon op exact dezelfde manier verdergaan."

Klopt! De rentestand wordt door de centrale banken kunstmatig te laag gehouden. Da's geen geheim, maar zelfs officieel beleid. Door de lage rente moeten vermogensbeheerders allerlei trucs uithalen om toch een beetje rendement te halen. De kredietcrisis is dan ook ontstaan in Duitsland, waar de zwakke Landesbanken op zoek gingen naar dubieuze beleggingen, zoals de vastgoed-effecten uit de VS. Sterke banken hoeven niet te investeren in zulke slechte effecten, maar zwakke banken hadden niet zoveel keuze. Uiteindelijk is het ook misgegaan, de prijs van de vastgoed-effecten werd kunstmatig hoog gehouden door met name de Amerikaanse hypotheek-giganten (Freddy en Fannie, door de overheid gesteunde instellingen). Toen de Amerikaanse woningmarkt piekte en de bubbel knapte waren de Duitse Landesbanken als eerste aan de beurt om om te vallen.

Fons, marktmanipulatie zoals de overheden en centrale banken doen werkt maar even. Op den duur moet er altijd afgerekend worden. De markt kan niet voor de gek worden gehouden.

Hetzelfde wat voor de banken geldt, geldt ook voor de verzorgingsstaat, die is geheel kunstmatig en dat is dus niet duurzaam. In een verzorgingsstaat groeit het aantal mensen dat profiteert en daalt het aantal mensen dat de rekening moet betalen. Daardoor raken alle verzorgingsstaten in de stress en gaan uiteindelijk bankroet. Ook dat is een wetmatigheid.

Jan zei

En dus is extreme rijkdom bovenaan en extreme armoede onderaan een logisch gevolg van de vrije markt.

De enige landen waar ongeschoolde arbeiders fatsoenlijke lonen krijgen zijn die waar er vakbonden zijn die arbeiders verenigen en bedrijven dwingen collectief te onderhandelen.

Dan kun je dus niet meer de arbeiders tegen elkaar uitspelen en dus gaan lonen omhoog. Een andere methode is minimumloonwetgeving, waarbij je het gewoon illegaal maakt voor bedrijven mensen voor belachelijk lage lonen te laten werken.

Maar wetgeving en vakbonden zijn hulpmiddelen die de pijn verlichten, maar het probleem zit hem in het marktmechanisme dat de rijken rijker maakt en de armen armer.

Het is duidelijk dat een dergelijk systeem mensen uitdaagt om te proberen zichzelf te ontwikkelen om zo de sociaaleconomische ladder te kunnen beklimmen zodat zij bij de bovenste groep komen te horen die de race naar boven heeft ingezet.

Als je mensen zomaar alles cadeau geeft, dan stimuleer je ook geen verantwoordelijkheid en daag je niemand uit. Nogmaals ik ben dan ook geen voorstander van uitkeringen.

Maar het hoeft niet zo te zijn. We kunnen ook net doen alsof we intelligent zijn en democratisch beslissen wat fair is. Kom ik weer terug op de gedecentraliseerde, democratisch inrichting van de samenleving.

Is het logisch dat een voetballer die met zijn kwaliteiten wekelijks 2 miljoen mensen aan de buis kluistert daarvoor fatsoenlijk beloont wordt?

Ik vind van wel, hij heeft er namelijk veel voor gelaten, altijd hard gewerkt aan het ontwikkelen van zijn talent en hij inspireert vele mensen.

Daarentegen iemand die simpel werk doet, zichzelf niet heeft uitgedaagd, nooit verder geleerd heeft en iemand die eigenlijk niks kan dat velen ook niet net zo goed kunnen, mag van mij wel genoegen nemen met minder.

Maar moeten we het marktfundamentalisme echt volgen?

Waarom 10 miljoen per jaar voor de een en 1 euro per dag voor de ander.

Maar er is geen kwaadaardig genie dat de armoede in de wereld heeft gecreëerd of iemand die expres voetballers belachelijk beloont. Dit is simpelweg de markt.

Ik denk dat we beter kunnen. Het is namelijk nogal dierlijk, twee jachtluipaarden vechten om een stuk vlees, de een is jong en gezond en dus sterker en eet zijn buik rond.

De ander is heeft een ongelukje gehad en zijn poot gebroken en hij krijgt dus niks.

De een heeft alles, de ander niks. Het recht van de sterkste.

Moet het nou echt zo primitief?

We kunnen met onze beschaving en intelligentie toch wel wat beters verzinnen….

Jan zei

Er klopt iets niet, het begin van mijn stukje mist hierboven. Lees dit eerst en dan hierboven.

Hendrik, je vraagt wat ik versta onder eerlijk delen:

Wat ik daarmee bedoel is niet dat iedereen hetzelfde zou moeten verdienen, maar op het moment dat er nog altijd miljoenen sterven aan voorkombare ziektes en armoede dan klopt er iets niet, als we aan de andere kant steeds meer miljardairs krijgen.

Het probleem zit hem in het marktmechanisme, oftewel vraag en aanbod:

Stel je bent briljant voetballer, een soort Cruijff, dan ben je uniek in je soort en elk voetbalelftal ter wereld wil jou in zijn team. Dan heb je dus een zeer klein aanbod, maar een gigantische vraag. Jij kan dan kiezen uit allerlei mogelijkheden. De een biedt je een miljoen per jaar, de ander twee miljoen, dan komt er een volgende met 4 miljoen etc.

Het is een race naar boven en hierdoor krijgen mensen asociaal hoge salarissen.

Mensen roepen er wel eens schande van dat voetballers zo veel verdienen, maar dat is nu eenmaal markwerking. Niets meer en niets minder.

Nemen we aan de andere kant eens de laaggeschoolde arbeider. Hij kan eigenlijk weinig bijzonder goed en dus staan mensen niet bepaald in de rij om hem contracten aan te bieden.

Hij zal op zoek moeten gaan naar aanbiedingen, maar met hem zijn er miljoenen anderen die ook kunnen wat hij kan en ook op zoek zijn naar een contract.

Dan gebeurt er dus het tegenovergestelde:

Het bedrijf probeert te kosten te beperken en neemt het liefst arbeiders aan die voor zo weinig mogelijk willen werken.

En dus zegt de een dat hij voor 10 euro per uur werkt, maar de volgende is bereid het te doen voor 8 euro per uur, weer een ander voor 4 euro per uur, totdat markten worden geopend wereldwijd en het bedrijfsleven wereldwijd dit soort arbeiders tegen elkaar uit kan spelen. Het eindigt meestal bij een Chinees die 16 uur per dag werkt voor een euro per dag.

Dit is marktwerking.

Jan zei

Over Nederland:

De financiële sector is juist enorm gedereguleerd en overheidsinmenging is beperkt de laatste decennia. Speculatiebubbels zijn een gevolg van korte termijn denken van mensen die het puur om de winst gaat in plaats van dat men investeert in de “real economy”.

De vorige keer dat we een dergelijk speculatieve bubbel hadden was in de jaren 20, toen we ook dereguleerden en de vrije markt haar werk lieten doen. Resultaat – speculatieve bubbels, politiek puur dienst van het bedrijfsleven, productie vooral gericht op consumptiegoederen die mensen niet nodig hebben etc. Het eindresultaat is een depressie, toen en nu weer.

De geschiedenis herhaalt zich omdat mensen er niets van leren.

Maar we gaan nog even verder met de vrije markt, dus afgrond: here we come!

De woningmarkt in Nederland is ook belachelijk, een fatsoenlijk woningbeleid probeert huisvesting voor iedereen te regelen met een minimale hoeveelheid schuld.

Nederland is dichtbevolkt en dus is het woningaanbod beperkt en dit terwijl de bevolking blijft groeien en de vraag naar woningen onverminderd blijft stijgen, want iedereen moet ergens wonen.

Gevolg: We betalen ongeveer 5x de potentiële kostprijs van de productie van een woning en we betalen 2 tot 3 keer zoveel als in Duitsland.

Waarom?

Marktwerking:

Grote vraag, beperkt aanbod en dus een race naar boven. Prima voor de speculanten en de huisbezitters, maar starters komen moeilijker op de huizenmarkt en mensen zit meer in de schulden dan ooit te voren.

En huursubsidie en hypotheekrenteaftrek zijn pleisters op de wonden veroorzaakt door de onzinnigheid van de vrije markt.

Hendrik zei

Jan, dit is inderdaad marktwerking.

Maar door arbeiders een hogere prijs te geven dan ze volgens vraag en aanbod waard zijn, creëer je wel problemen. Als de prijs kunstmatig hoog wordt gehouden, dan daalt de vraag. Er ontstaat dus werkloosheid.

Andersom, als je een prijsplafond legt voor schaars talent, dan ontstaat er een tekort!

Jan, in een vrije markt zorgt het prijsmechanisme er voor dat vraag en aanbod met elkaar in evenwicht zijn! In de voormalige Sovjet-Unie konden we mooi zien hoe de economie ontspoorde doordat de overheid de prijzen vaststelde.

Overigens zie je dat verschijnsel ook in sectoren waar de overheid de prijzen bepaald of stuurt, zoals de markt voor huurwoningen. Door de huurregulatie is er een enorm tekort aan huurwoningen. Door de lage prijzen worden verhuurders niet gestimuleerd om hun panden te verhuren en gelijktijdig wil voor die lage prijzen iedereen wel een huurwoning.

"En dus zegt de een dat hij voor 10 euro per uur werkt, maar de volgende is bereid het te doen voor 8 euro per uur, weer een ander voor 4 euro per uur, totdat markten worden geopend wereldwijd en het bedrijfsleven wereldwijd dit soort arbeiders tegen elkaar uit kan spelen. Het eindigt meestal bij een Chinees die 16 uur per dag werkt voor een euro per dag."

Jan, zo werkt dat niet, de prijs van arbeid is gewoon een kwestie van vraag en aanbod, in groeimarkten stijgen de lonen, ook in China gebeurt dat nu, in verzadigde markten staan de lonen onder druk. Da's marktwerking, maar ga je dat frustreren, dan krijg je veel grotere problemen (zie voormalige Sovjet-Unie).

Jan, als een arbeider te weinig waarde toevoegt, dan moet ie zorgen dat ie zichzelf verbeterd. Dat doen ondernemers ook die de vraag naar hun producten zit teruglopen.

Zie jij echt een wereld voor je waarin de prijzen van diensten en goederen door de overheid bepaald worden? Nee toch? Dat hebben we echt al eens geprobeerd, hoor, en da's op een fiasco uitgelopen. Er valt niet te rommelen met economische wetmatigheden.

Hendrik zei

"De vorige keer dat we een dergelijk speculatieve bubbel hadden was in de jaren 20, toen we ook dereguleerden en de vrije markt haar werk lieten doen. Resultaat – speculatieve bubbels, politiek puur dienst van het bedrijfsleven, productie vooral gericht op consumptiegoederen die mensen niet nodig hebben etc. Het eindresultaat is een depressie, toen en nu weer. "

Neem even de moeite om je in de materie te verdiepen Jan, de bubbels uit de jaren twintig waren het directe gevolg van de gigantische inflatie, door het uitbreken van WOI en het loslaten van de goudstandaard.

Het Britse Rijk was bankroet, net als Duitsland. Om het Britse pond te redden hebben de Amerikanen kunstmatig de rente laag gehouden, met gevolg dat geld lenen spot goedkoop was in de jaren twintig. En een lage rente zorgt altijd voor speculatieve bubbels die een keer knappen.

De geschiedenis herhaalt zich absoluut! De rente is weer extreem laag, veel te laag, waardoor er opnieuw speculatieve bubbels konden ontstaan, eerst in de aandelenmarkt en na de milleniumwisseling in de onroerend goed markt. Maar bubbels blazen loopt nooit goed af, lees dit boekje maar eens van Erik Mecking: http://www.deflatie-in-aantocht.nl/, heb hem zelf in de kast staan, heel verhelderend.

Hendrik zei

Jan, mensen leren niks, omdat ze de verkeerde dingen leren. De vrije markt krijgt altijd de schuld, maar de werkelijke schuldigen zijn de centrale banken en de overheden die knoeien met ons geld. Lees voor de aardigheid eens dit document van het CBS, 200 jaar statistieken, tot en met WOI, toen we van de goudstandaard afgingen was er hoegenaamd geen inflatie!

www.cbs.nl/NR/rdonlyres/.../0/200jaarstattijdreeksen.pdf

Dat moet je toch aan het denken zetten! Het is bijna niet voor te stellen, maar een eeuw lang stabiele prijzen, zonder dat de overheid daar aan te pas hoefde te komen. Domweg doordat geld nog echt geld was en er geen banken waren die oneindig veel geld mochten bijdrukken (die waren er natuurlijk wel, maar die gingen vrijwel altijd failliet, nu worden ze 'gered' door de centrale bank en de overheid)

Hendrik zei

Jan, ter samenvatting, de wet van vraag en aanbod is niet moeilijk:

te hoge prijs: weinig vraag -> werkloosheid
te lage prijs: veel vraag -> tekorten

Het beste wat een overheid kan doen om de economie in de soep te laten lopen is zich bemoeien met de prijzen.

Pieter Stuurman zei

Beste Jan en Hendrik,

Ik heb me even niet laten zien in jullie discussie, maar dat wil niet zeggen dat ik het niet volg.

Zowel inhoudelijk als qua beschavingsniveau doet jullie dialoog me deugd. Zo kan het dus ook op internet. Bedankt voor jullie bijdragen.

(Voor de duidelijkheid: dit is geen oproep om er een einde aan te breien).

Jan zei

Graag gedaan Pieter en voel je vrij om ook een duit in het zakje te doen qua discussie….

Hendrik, het is leuk dat je je in allerlei bochten wringt om de vrije markt te verdedigen en duidelijk is dat je een marktfundamentalist bent en zoals een marktfundamentalist dat betaamt geef je bij de economische crises na vrije markt hervormingen de schuld aan monetair beleid.

Ik ben ook geen voorstander geld creëren als schuld, fractioneel reserve bankieren etc.

Maar je vergist je wel dat Roosevelt en de sociaaldemocratische consensus na hem juist het Bretton Woods systeem hebben opgezet om valuta-speculatie tegen te gaan. Hetgeen leidde tot stabiele economische groei.

Daarnaast geef je aan voor de goudstandaard te zijn, dit is een vorm van regulering vanuit de overheid, ik dacht dat hiervoor de doodstraf op stond in Libertarische kringen?

Oh ja, das waar ook, aan hypocrisie nooit geen bezwaar.


Je geeft aan dat de rente laag was en dat dit speculatie in de hand werkt. Ja, prima, maar dit was wel een bankiersbeleid gebaseerd op het idee van een centrale bank onafhankelijk van de overheid, kortom we laten het over aan de vrije markt om te zien wie daar de leiding krijgt.

We zien het resultaat.

Speculatie komt ook doordat er niet in overleg diepte-investeringen worden gedaan in de economie met hulp van de overheid, maar doordat private ondernemingen met name denken aan de korte termijn en dus de lage rente gebruiken om even snel winst te maken zonder daadwerkelijk wat productiefs toe te voegen aan de economie.

Daarnaast leidt de deregulering tot het ontstaan van allerlei financiële constructies waar geld aan verdient kan worden, maar waarvan de productieve waarde nul komma nul is.

Dit is een logisch gevolg van het feit dat binnen de vrije markt, de grote spelers extreem veel kapitaal binnen krijgen en hierdoor eerder geneigd zijn hiermee te speculeren. Iedereen met veel geld probeert via constructies zijn kapitaal te beschermen en uit te breiden.

Dus wordt geld gebruikt om vooral nog meer geld te verdienen zonder dat daar een productieve waarde voor de economie aan vast zit.

Zou de democratische overheid echter dit reguleren en lange termijn investeringen stimuleren, dan krijg je niet een speculatieve casino-economie waarmee je geen steek verder komt, zoals nu.

Je blijft de vrije markt verdedigen ondanks het feit dat de vrije markt in de jaren 20 ons leidde tot een grote depressie en nu sinds de jaren 80/90 ons heeft geleid tot de volgende depressie.

Daarnaast heeft Japan vrije markt hervormingen doorgevoerd in de jaren 80 en 90 en hebben we daar ook al een zware financiële crisis gezien eind jaren 90.

In de voormalige Sovjet-Unie is de vrije markt ingevoerd evenals in Oost-Duitsland en een totale economische ineenstorting was het gevolg.

De ineenstorting van die economieën wordt nu gemakkelijk toegeschreven aan het totalitaire communisme, omdat de winnaars nu eenmaal de geschiedenis schrijven.

Maar in feite begonnen de economische problemen pas echt zwaar te worden toen Gorbatsjov en Jeltsin de vrije markt hervormingen doorvoerden. De DDR had een sterkere economie dan pakweg Spanje en Griekenland en de Sovjet-Unie was een derde wereldland dat zich transformeerde tot een economische supermacht.

Leg maar eens uit Hendrik, hoe kan een land als de Sovjet-Unie met volgens jou het slechts mogelijke economische beleid toch uitgroeien tot een economische supermacht?

Zoals wel vaker, klopt er weer eens iets niet in jouw beredenering.

Jan zei

Maar goed ik val in herhaling, China ontwikkeld zich nu op mercantilistische leest met grote overheidsbegeleiding en heeft de snelste economische groei. Waarom stortte eigenlijk de Chinese economie niet in bij deze hervormingen?

De communistische Chinese economie stagneerde op een gegeven moment net als in de Sovjet-Unie, het verschil zit hem erin dat China overgestapt is op het mercantilisme en de Sovjet-Unie op de vrije markt.

Gevolg: China wordt de nieuwe supermacht en Rusland krabbelt nog altijd uit de verwoesting van de vrije markt hervormingen.

Het is ook wel weer toevallig dat sinds Putin de vrije markt beperkt heeft, Rusland weer uit de economische chaos kruipt. Toeval, Hendrik?

Goed, de landen die op mercantilistische leest hun economieën hebben opgebouwd, dat zijn de rijke landen van de wereld.

De vrije markt heeft het niet gepresteerd in welk derde wereld land dan ook een succesvolle economie te ontwikkelen. En waar het in het Westen de kans krijgt, zit we binnen de kortste keren weer in een economische crisis.

Daarnaast is de welvaart duidelijk het eerlijkst verdeelt in de sociaaldemocratiën van de wereld. Kortom de overheidsinterventie in de economie waar jij zo tegen bent is ongeveer het enige dat ooit heeft gewerkt.

Maar om de feiten gaat het niet bij fundamentalisten. Het is meer een geloof.

Je ziet het ook bij religieuze mensen die willen geloven dat er gerechtigheid is in het hiernamaals en dat ze hun oma weer kunnen zien en dat zij met hun familie nog lang en gelukkig kunnen leven. Dat er geen bewijs voor is en dat het zelfs een compleet onlogisch idee is, doet er dan niet toe.

De gemiddelde marktfundamentalist heeft de zaken goed voor elkaar.

Voor hem gaat alles prima in de vrije markt en hij ergert zich aan belastingen, bureaucratie en regeltjes die hem in de weg zitten.

Dus het idee van minder overheid spreekt hem aan, hij gelooft erin.

En dus gaat hij op zoek naar de feiten die daarbij passen en negeert hij het grootste deel van de wereldgeschiedenis, omdat dat niet in zijn verhaal past.

Gelovigen en marktfundamentalisten, twee handen op een buik.

Ik heb ook kritiek op overheden, vandaar ook dat ik oproep ze decentraliseren en verder te democratiseren, maar ik ben niet gelovig.

En dus negeer ik de wereldgeschiedenis niet en roep dus ook niet enkel en alleen dat de overheid altijd het probleem veroorzaakt en de vrije markt alles oplost.

Jij geeft de overheid altijd de schuld en ziet de vrije markt altijd als de oplossing.

En dan zeg jij dat academici de boel altijd zo simplificeren.

Nee, de stelling dat de overheid altijd fout zit en de vrije markt altijd goed is lekker genuanceerd…..

Hoe zei Donald Rumsfeld dat ook al weer?

Oh ja, “I will support America and I don’t care what the facts are”

“I don’t care what the facts are.”

Een passend adagium voor de marktfundamentalist.

Hendrik zei

Jan, je schrijft het volgende:

"Daarnaast geef je aan voor de goudstandaard te zijn, dit is een vorm van regulering vanuit de overheid, ik dacht dat hiervoor de doodstraf op stond in Libertarische kringen?"

Jan, geld gebaseerd op edele metalen is het geld van de vrije markt, niet die van de overheid.

"Je geeft aan dat de rente laag was en dat dit speculatie in de hand werkt. Ja, prima, maar dit was wel een bankiersbeleid gebaseerd op het idee van een centrale bank onafhankelijk van de overheid, kortom we laten het over aan de vrije markt om te zien wie daar de leiding krijgt."

Jan, centrale banken zijn niet vrij van de overheid, ze hebben het monopolie op gelduitgifte gekregen van de overheid. Zonder overheidssteun zouden centrale banken en de gehele opgeblazen banksector zoals we die nu kennen niet kunnen bestaan. Schaf het monopolie af en de banksector krimpt weer naar normale proporties.

"Maar goed ik val in herhaling, China ontwikkeld zich nu op mercantilistische leest met grote overheidsbegeleiding en heeft de snelste economische groei. Waarom stortte eigenlijk de Chinese economie niet in bij deze hervormingen?"

Jan, verdiep je even wat meer in de materie. China staat er heel slecht voor. Ook in China is de onroerend goed sector door veel te lage rente opgeblazen. Er staan gigantisch veel gebouwen leeg in China. Chinese banken zitten op miljarden aan oninbare leningen, het gevolg van dom beleid. Overigens heeft China nu hetzelfde probleem als Japan eind jaren tachtig.

Jan, echt, overal waar de overheid zich mee bemoeit ontstaan excessen. Je zag het in de jaren twintig in de VS, in de jaren dertig in Duitsland en in de jaren zestig en zeventig in de gehele wereld. Japan klapte eind jaren tachtig en door hun weigerachtigheid om de problemen op te lossen zitten ze nog in de shit.

De problemen op de Amerikaanse woningmarkt hebben hun oorsprong in de jaren dertig, toen de US overheid vond dat het huizenbezit onder armlastigen moest worden gestimuleerd. Dit beleid heeft geleid tot de excessen van het afgelopen decennia.

Wist jij dat buitenlandse banken alleen in de VS spaargeld mochten ophalen als ze een flink deel beleggen in Amerikaanse hypotheken? ING is zo met hun ING Direct (zeg maar de Amerikaanse Postbank) in de problemen gekomen. Ik pleit ze niet vrij, ze hadden immers niet in Amerika hoeven te bankieren, maar toch.

Hendrik zei

Jan, wat betreft het marktfundamentalisme, ik ben zelf geen libertariër, ik hecht waarde aan een sterke overheid. Maar die overheid moet alleen de rol van scheidsrechter spelen, ze moet zich niet bemoeien met de economie.

Jan, alle sectoren waar de overheid zich mee bemoeit komen in de problemen, de banksector is legendarisch, maar ook in de industrieën die de overheid steunt ontstaan uiteindelijk problemen.

Ja, natuurlijk, met miljarden-steun in de rug groeit elke bedrijfstak, da's niet zo moeilijk, maar wordt het ook een gezonde bedrijfstak? Kun jij ook maar één bedrijfstak noemen die door de overheid gesteund wordt die levensvatbaar en gezond is?

Hendrik zei

Jan, je schrijft:

"Gevolg: China wordt de nieuwe supermacht en Rusland krabbelt nog altijd uit de verwoesting van de vrije markt hervormingen."

Jan, ik vraag me af wanneer jij geboren bent, heb je wel meegekregen hoe de Sovjet-Unie aan z'n einde gekomen is? De economie van de SU is in de jaren tachtig compleet geïmplodeerd, de VS hebben niet gewonnen, Rusland is simpelweg inelkaar gestort. Als een reus op lemen voeten.

Op basis van de communistische puinhopen moesten ze weer iets op zien te bouwen, maar na 70 jaar communisme kun je niet zomaar een goed werkende vrije markt implementeren, dat gaat met vallen en opstaan. Wat verwacht jij dan?

Hendrik zei

Jan, nog even over China, ik weet niet of jij bekend bent met de situatie daar, maar China stevent af op een sociale ramp. Door het één-kind-beleid is de vergrijzing daar drie keer zo erg als in Europa. China is al verouderd voordat ze kan bloeien, Google maar eens op China en vergrijzing.

Eén van de redenen waarom de Chinezen zich een slag in de rondte sparen is omdat ze alle zorg straks moeten inkopen, je snapt dat dat een utopie zal blijken te zijn (net als hier trouwens), met dollars kun je misschien je gat afvegen, echt zorgen doen ze niet voor je.

Overigens kampt Europa met dezelfde problemen, alleen iets minder erg. Sinds de overheid collectief voor de oudedag zorgt zijn kinderen een kostenpost geworden....

Hendrik zei

Jan, je schrijft het volgende:

"Daarnaast is de welvaart duidelijk het eerlijkst verdeelt in de sociaaldemocratiën van de wereld. Kortom de overheidsinterventie in de economie waar jij zo tegen bent is ongeveer het enige dat ooit heeft gewerkt."

Kun je me nog eens helder uitleggen wat jij een eerlijke verdeling vindt? Hoe eerlijk is het om beslag te leggen op inkomens van mensen waar ze zelf voor gewerkt hebben om dat te geven aan mensen die letterlijk niks doen? Ik zie daar niks eerlijks aan, volgens mij is dat domweg democratische diefstal.

Hendrik zei

Jan, je schrijft:

"Maar in feite begonnen de economische problemen pas echt zwaar te worden toen Gorbatsjov en Jeltsin de vrije markt hervormingen doorvoerden. De DDR had een sterkere economie dan pakweg Spanje en Griekenland en de Sovjet-Unie was een derde wereldland dat zich transformeerde tot een economische supermacht."

Jan, ik ben zelf een aantal keren in het Oostblok geweest in de jaren tachtig, heb er met mensen gesproken, met Polen, Roemenen, Oost-Duitsers en Oekraïners, het socialisme functioneerde helemaal niet meer, er kwam niks zinnigs meer uit de fabrieken, het ging echt niet meer. Met die mensen is helemaal niks mis, ik heb respect voor hoe ze het rooiden met beperkte middelen en ze waren ontzettend aardig, maar man, kom me niet aan met verhalen dat het daar goed ging. Het kón gewoon niet meer.

Ben jij wel eens achter het IJzeren Gordijn geweest toen?

Hendrik zei

O ja, ik vergat de Tsjechen, ben ik ook nog heel vaak geweest. Heb de omwenteling meegemaakt in die tijd, ik stond op het Wenceslas-plein toen de waterkanonnen ons wegspoten. Grijs was dat land toen, heel grijs. Na de omwenteling kwam er kleur, man ik wist niet dat Praag zo mooi kon zijn.

Als je nog eens een Tsjech tegenkomt, vraag maar eens of ze nog terugwillen naar de oude tijd...

Hendrik zei

Jan, je schrijft:

"De communistische Chinese economie stagneerde op een gegeven moment net als in de Sovjet-Unie, het verschil zit hem erin dat China overgestapt is op het mercantilisme en de Sovjet-Unie op de vrije markt."

De Chinezen zijn pragmatischer dan de Russen, ze zagen allang dat het communistische systeem niet werkt, behalve misschien in oorlogstijd. Rusland is gewoon ingestort, de 100% vrije markt is wat je hebt als er niks meer is.

De Chinezen doen het stapje voor stapje. Maar met het groeien van de welvaart, komt ook de roep om meer vrijheden en minder overheidsinvloed. Op den duur zullen de Chinezen er niet aan ontkomen om te hervormen. Je ziet dat overal waar de overheid een te grote vinger in de pap heeft.

Hendrik zei

Jan, je schrijft:

"Daarnaast heeft Japan vrije markt hervormingen doorgevoerd in de jaren 80 en 90 en hebben we daar ook al een zware financiële crisis gezien eind jaren 90."

Japan kampte toen me hetzelfde probleem als China nu, ze exporteerden veel te veel en de dollars werden gebruikt als onderpand om Yens bij te drukken. Die Yens gingen op jacht naar schaars onroerend goed, met gevolg een gierende inflatie. En ja, daar komt ooit een einde aan, de bubbel barstte, vastgoed en aandelen verloren hun waarde en de Japanse banken konden alleen met 0% rente overeind worden gehouden.

Maar in plaats van harde saneringen kozen de socialistische Japanners voor pappen en nathouden. Met gevolg dat ze momenteel na Zimbabwe de hoogste staatsschuld ter wereld hebben (bijna 200%, gelukkig grootdeels in eigen bezit). De Japanners zien het niet meer zitten, ze vergrijzen in sneltreinvaart (net als de Chinezen) en ja, wat moeten ze nou?

Jan zei

Hendrik, je noemt de edele metalen het geld van de vrije markt en daar zit wel wat in, ik geef je daar een punt voor. Desondanks is er binnen de vrije markt van de bankierssector wel de neiging om allerlei constructies te bedenken om geld te kunnen verdienen met niets productiefs.

Waarom zou je het eigenlijk niet proberen als bankier?

En dus krijg je al die onzin, een fatsoenlijk democratische overheid, als de democratie daadwerkelijk ooit wordt ingevoerd, zou hier regels voor op kunnen stellen.

Een individu doet niet automatisch het moreel juiste in de maatschappij, je doet net alsof alle negatieve zaken verbonden zijn met de overheid. De overheid heeft slechts macht om op basis van de gemeenschap beslissingen te nemen, terwijl in een private onderneming deze macht ligt bij de aandeelhouders.

Slavernij en allerlei andere vormen van uitbuiting zijn de maatschappij niet opgedrongen door de overheid. Deze ontstonden vanzelf omdat iemand er voordeel van kon hebben anderen uit te buiten. De overheid kan daarbij optreden als scheidsrechter en namens de gemeenschap daar een stokte voor steken.

Je noemt je zelf geen libertariër, maar de overheid moet zich echter niet met de economie bemoeien.

Hendrik, dat is de woordenboekdefinitie van een libertariër.

Die vinden allemaal dat de overheid bepaalde rechten moet beschermen, maar vooral uit de economie moet blijven.

Je wilt dat de overheid als scheidsrechter optreedt, maar je laat via de vrije markt het grote kapitaal regeren en op haar beurt regeert het grote kapitaal weer over de overheid.

Je moet wel erg naïef zijn wil je denken dat in zo’n situatie de overheid als objectieve scheidsrechter kan optreden…

Sterker nog, de reden waarom de overheid vaak zaken alleen maar verergert is juist doordat het grote kapitaal de overheid overheerst. Je zegt dat centrale banken gelinkt zijn aan de overheid zijn, dat klopt, maar het beleid van de overheid bevoordeeld met name de rijke bankiers. Dat komt niet omdat de overheid an sich altijd voor problemen en foutieve beslissingen zorgt, maar doordat het grote kapitaal bepaald wat de overheid doet.

En dus wordt de gewone man ook genaaid door de overheid, maar de kern van het probleem zit hem in de overheersing van het grote kapitaal.

Huizenbezit werd gestimuleerd, ja en dus steeg de vraag en dus de prijs. Heel prettig voor de bezittende klasse. Daarnaast gingen mensen zich in de schulden steken, waardoor men in het krijt stonden bij de bezittende klasse oftewel het grote kapitaal.

Jij ziet weer de kern van het probleem bij overheid in plaats van het grote kapitaal.

Je wil het ook niet zien, heb ik het idee.

Jan zei

Hendrik ik ben geen fan van het totalitaire communisme, maar even over Oost-Duitsland:

Het eerste wat ze daar deden was de Ostmark met de D-mark één op één omzetten.

Ja, leuk dan maak je plotsklaps alle export drie tot vier keer zo duur. Moet je eens in een willekeurig land proberen, alle exports met 400% duurder maken van de ene op de andere dag, wat verwacht je dan precies dat er gebeurt?

Maar ja, de ommezwaai gaat met vallen en optaan toch?

Dat ze daarnaast via de Treuhandsanstalt staatbedrijven die op commercieel interessante onroerend goed locaties stonden voor het symbolische bedrag van 1DM hebben overgedragen naar Westerse bedrijven.

Die vervolgens het geld dat deze Westerse bedrijven kregen van de Treuhand door hebben gesluisd naar Westerse bankrekeningen. Daarna hebben ze de productie dood laten bloeden en appartementen lopen bouwen om vervolgens miljoenen te verdienen met de ontmanteling van een economie.

Velen zijn hiermee weggekomen, maar tientallen zijn ook veroordeeld tot gevangenisstraffen.

De Treuhand had in zijn mission-statement op laten nemen dat alle medewerkers te allen tijde vrijgesteld zouden blijven van gerechtelijke veroordelingen en gevangenisstraffen.

Toch gek, dat een organisatie die vrije markt hervormingen doorvoert van te voren immuniteit voor gerechtelijke vervolging eist.

Hoezo?

Hebben vrije markt hervormingen iets weg van criminele praktijken wellicht?

Business as usual in de vrije markt, want wat de Treuhand boven alles deed is privatiseren en Oost-Duitse bedrijven blootstellen aan concurrentie met geavanceerdere westerse bedrijven.

De Treuhand bestond dan ook uitsluitend uit oudgedienden uit het bedrijfsleven van de BRD en het politieke overzicht was nul-komma-nul.

Maar jij zal dat wel weer zien als overheidsinmenging terwijl deze inmenging voor een groot gedeelte inhield dan de vrije markt werd ingevoerd en alles gebeurde op de voorwaarden van het grote kapitaal.

Een dergelijke overheid in dienst van het grote kapitaal doet inderdaad weinig goeds voor de maatschappij, wat dat betreft is het net een private onderneming.

Lees je überhaupt wel eens iets over het imperialisme, Hendrik?

Of is de media van de staat en het grote kapitaal genoeg waarheid voor jou?

Overigens verdedig ik niet een totalitaire communistische staat, maar de vrije markt hervormingen hebben veel weg van georganiseerde misdaad.

Ook jou opmerking over eerlijk delen zegt al weer genoeg over het gebrek aan kennis over machtsmisbruik binnen de vrije markt. Je stelt dat iedereen met geld daar hard voor gewerkt heeft en dat een redistributie democratische diefstal is.

Ik hoef alleen maar te wijzen naar bijvoorbeeld het bovenstaande voorbeeld van Oost-Duitsland om duidelijk te maken dat het niet zo simpel is.

Maar als jij niet ziet dat binnen de vrije markt geld en macht worden gebruikt om mensen te naaien, dan is dat omdat je het niet wilt zien.

Jan zei

Dus je bent wel degelijk een libertariër, omdat je gelooft in eigen belang en dat gaat voor alle andere belangen en dus lees je expres niks over het imperialisme want dan slaap je vannacht niet zo lekker meer.

Elk Westers land alsmede China vergrijst, dit zou op zich niet zo’n probleem zijn als we niet onze complete economie op de vrije markt hadden gebaseerd.

Alle waarde draait nu op vraag en aanbod en als door de vergrijzing de vraag stagneert, dan heb je een probleem. Je kunt eerst nog immigranten importeren, maar overal ter wereld daalt geleidelijk het geboortecijfer, dus vroeg of laat heb je te maken met het einde van bevolkinggroei en dan heb je dus een mega-probleem in een markteconomie.

Maar natuurlijk draai jij dat weer om tot een probleem van het overheidsingrijpen.

Je kunt geen oneindige groei hebben op een “finite” planeet met beperkte grondstoffen en bevolkingsaantallen dus alles baseren op de markt waar economische groei en de expansie van vraag betekent dat het systeem wordt voortgeduwt, maar vroeg of laat stort de boel in.

Dan moet je toch een beetje gaan plannen….

Maar stel je voor dat je gaat nadenken over de lange termijn effecten van economische ontwikkelingen, dat kan toch niet?

Nee, laat elk individu lekker de aarde leeg plunderen “like there’s no tommorow”, kortom laat de vrije markt regeren.

We gaan met 200km per uur richting de afgrond, maar druk jij vooral het gaspedaal nog even lekker in, Hendrik.

Je zult toch aan de publieke planning moeten vroeg of laat, Hendrik, maar tegen die tijd ben je toch al dood, nietwaar?

Ben jij een Babyboomertje Hendrik?

Maak je niet druk mijn generatie krijgt technologische werkloosheid, bevolkingskrimp, peak alles, klimaatverandering etc. voor de kiezen.

Jij hebt tenminste lekker in vrijheid kunnen plunderen…

Jan zei

Nog twee interessante filmpjes:

http://www.youtube.com/watch?v=e9mWAxHpeew

http://www.youtube.com/watch?v=acLW1vFO-2Q

Hendrik zei

Jan, je schreef:

"Hendrik, je noemt de edele metalen het geld van de vrije markt en daar zit wel wat in, ik geef je daar een punt voor. Desondanks is er binnen de vrije markt van de bankierssector wel de neiging om allerlei constructies te bedenken om geld te kunnen verdienen met niets productiefs."

Jan, voor de komst van de centrale banken probeerden de bankiers ook van alles, het zijn gewoon mensen wat dat betreft, maar zulke banken gingen gewoon failliet of de criminele bankier werd levenslang opgesloten (als ie geluk had!).
De malversaties leidden in ieder geval nooit tot het inklappen van het complete systeem (zoals nu wel gebeurd!).

"Slavernij en allerlei andere vormen van uitbuiting zijn de maatschappij niet opgedrongen door de overheid."

Niet? In het verleden bepaalde de overheid (de koning en z'n aanhang) wie slaaf was en wie niet. In een liberale wereld is iedereen vrij, niemand is slaaf.

"Dat komt niet omdat de overheid an sich altijd voor problemen en foutieve beslissingen zorgt, maar doordat het grote kapitaal bepaald wat de overheid doet."
Het is vier handen op één buik, Jan, en wij staan het toe. Wij geven politici het mandaat om ongelooflijk veel macht over ons uit te oefenen, enerzijds via de centrale en systeembanken en anderzijds via de staat.

Hendrik zei

"Jij ziet weer de kern van het probleem bij overheid in plaats van het grote kapitaal.

Je wil het ook niet zien, heb ik het idee."

Jan, het wordt een kip-ei verhaal, laten we daarom maar eens concreet worden. Ik constateer dat de overheid op mijn leven veel meer invloed heeft dan welk bedrijf ook. Als een bedrijf me niet zint, loop ik naar een ander, als de overheid me niet zint? Dan word ik opgesloten.

"Ja, leuk dan maak je plotsklaps alle export drie tot vier keer zo duur."
Wat exporteerde de DDR dan?

"Dat ze daarnaast via de Treuhandsanstalt staatbedrijven die op commercieel interessante onroerend goed locaties stonden voor het symbolische bedrag van 1DM hebben overgedragen naar Westerse bedrijven."

Dat lijkt me een aardig exces, maar daar zijn toch ambtenaren verantwoordelijk voor geweest?

"Maar als jij niet ziet dat binnen de vrije markt geld en macht worden gebruikt om mensen te naaien, dan is dat omdat je het niet wilt zien."
En in een socialistische wereld gebeurd dat niet? Daar leven alleen maar lieve mensen? Goh, weer wat geleerd.

"Dus je bent wel degelijk een libertariër, omdat je gelooft in eigen belang en dat gaat voor alle andere belangen en dus lees je expres niks over het imperialisme want dan slaap je vannacht niet zo lekker meer."

Ik geloof in vrijheid Jan. Ik ga niemand vertellen wat ie moet doen of laten, zolang ie de ander maar in z'n waarde laat. Ik doe zelf heel veel voor de samenleving, voor niks. Heb ik altijd gedaan, heb het van thuis meegekregen. Maar ik ga een ander niet dwingen om dat ook te doen, Jan. Als jij dat libertaries vind, moet jij weten.

Hendrik zei

Jan, in principe kan socialisme alleen maar bestaan in een vrij land. Anders is het democratische diefstal.

"Elk Westers land alsmede China vergrijst, dit zou op zich niet zo’n probleem zijn als we niet onze complete economie op de vrije markt hadden gebaseerd. "
Nee, vergrijzing is alleen een collectief probleem in verzorgingsstaten.

"Alle waarde draait nu op vraag en aanbod en als door de vergrijzing de vraag stagneert, dan heb je een probleem. Je kunt eerst nog immigranten importeren, maar overal ter wereld daalt geleidelijk het geboortecijfer, dus vroeg of laat heb je te maken met het einde van bevolkinggroei en dan heb je dus een mega-probleem in een markteconomie."

Jan, door vergrijzing daalt eerder het aanbod dan de vraag. De vraag blijft wel bestaan, oudjes moeten ook leven. Het grootste probleem met vergrijzing is dat het aanbod (aan goederen en vooral diensten) terug gaat lopen.

De komende jaren zullen we migraties zien van het vergrijzende platteland naar de steden. Die migraties zijn al begonnen, in Frankrijk al langer, maar nu in Nederland ook.

"Je kunt geen oneindige groei hebben op een “finite” planeet met beperkte grondstoffen en bevolkingsaantallen dus alles baseren op de markt waar economische groei en de expansie van vraag betekent dat het systeem wordt voortgeduwt, maar vroeg of laat stort de boel in."

Klopt! Maar de vrije markt draait daar ook helemaal niet om, die draait om vrijheid en het bij elkaar brengen van vraag en aanbod. Collectieve groei is iets waar politici zich druk om maken, de verzorgingsstaat kan alleen blijven bestaan als het BNP blijft groeien. De vrije markt gaat helemaal niet om groei, die functioneert ook als er juist krimp is. Zwakke bedrijven vallen om, da's ook de vrije markt.

"Nee, laat elk individu lekker de aarde leeg plunderen “like there’s no tommorow”, kortom laat de vrije markt regeren."

Plunderen wordt alleen gedaan in collectieve samenlevingen. Waarom denk je dat de zeeën worden leeggevist? Omdat ze van ons allemaal zijn. Als we de zeeën privé bezit maken, dan zal de eigenaar wel link uitkijken om z'n bezit uit te putten. Boeren doen dat ook niet met hun landerijen.

Ik heb ooit een verhaal gelezen over de ellende in de Sahara, een deel van de uitputting werd veroorzaakt doordat het land van niemand was. De nomaden lieten hun dieren daar grazen en zorgden niet voor nieuwe aanwas.

Eigenlijk zie je dat bij alle collectieve bezittingen, het is van niemand, dus niemand wil er voor zorgen of het onderhouden.

Hendrik zei

Jan, in principe kan socialisme alleen maar bestaan in een vrij land. Anders is het democratische diefstal.

"Elk Westers land alsmede China vergrijst, dit zou op zich niet zo’n probleem zijn als we niet onze complete economie op de vrije markt hadden gebaseerd. "
Nee, vergrijzing is alleen een collectief probleem in verzorgingsstaten.

"Alle waarde draait nu op vraag en aanbod en als door de vergrijzing de vraag stagneert, dan heb je een probleem. Je kunt eerst nog immigranten importeren, maar overal ter wereld daalt geleidelijk het geboortecijfer, dus vroeg of laat heb je te maken met het einde van bevolkinggroei en dan heb je dus een mega-probleem in een markteconomie."

Jan, door vergrijzing daalt eerder het aanbod dan de vraag. De vraag blijft wel bestaan, oudjes moeten ook leven. Het grootste probleem met vergrijzing is dat het aanbod (aan goederen en vooral diensten) terug gaat lopen.

De komende jaren zullen we migraties zien van het vergrijzende platteland naar de steden. Die migraties zijn al begonnen, in Frankrijk al langer, maar nu in Nederland ook.

"Je kunt geen oneindige groei hebben op een “finite” planeet met beperkte grondstoffen en bevolkingsaantallen dus alles baseren op de markt waar economische groei en de expansie van vraag betekent dat het systeem wordt voortgeduwt, maar vroeg of laat stort de boel in."

Klopt! Maar de vrije markt draait daar ook helemaal niet om, die draait om vrijheid en het bij elkaar brengen van vraag en aanbod. Collectieve groei is iets waar politici zich druk om maken, de verzorgingsstaat kan alleen blijven bestaan als het BNP blijft groeien. De vrije markt gaat helemaal niet om groei, die functioneert ook als er juist krimp is. Zwakke bedrijven vallen om, da's ook de vrije markt.

Hendrik zei

"Nee, laat elk individu lekker de aarde leeg plunderen “like there’s no tommorow”, kortom laat de vrije markt regeren."

Plunderen wordt alleen gedaan in collectieve samenlevingen. Waarom denk je dat de zeeën worden leeggevist? Omdat ze van ons allemaal zijn. Als we de zeeën privé bezit maken, dan zal de eigenaar wel link uitkijken om z'n bezit uit te putten. Boeren doen dat ook niet met hun landerijen.

Ik heb ooit een verhaal gelezen over de ellende in de Sahara, een deel van de uitputting werd veroorzaakt doordat het land van niemand was. De nomaden lieten hun dieren daar grazen en zorgden niet voor nieuwe aanwas.

Eigenlijk zie je dat bij alle collectieve bezittingen, het is van niemand, dus niemand wil er voor zorgen of het onderhouden.

"We gaan met 200km per uur richting de afgrond, maar druk jij vooral het gaspedaal nog even lekker in, Hendrik."
Eens, maar het zijn vooral de verzorgingsstaten die gaan crashen, niet de gezonde bedrijven en instellingen.

"Je zult toch aan de publieke planning moeten vroeg of laat, Hendrik, maar tegen die tijd ben je toch al dood, nietwaar?"

De werkelijkheid is andersom Jan. De kosten voor de collectieve voorzieningen rijzen de pan uit, overheden moeten wereldwijd hun ambities bijstellen, er moet gesneden worden, tis weer back to basic.

Eind jaren zeventig leerden we dat de maakbare samenleving een utopie is, de overheid kan niet alles regelen, zeker de economie niet. Ze trok zich terug op haar basis-zaken, sociale zekerheid, dat soort zaken.

Nu, 30 jaar later moeten die basis-zaken er ook aan geloven. De collectieve kosten voor de zorg en de oudedagsvoorziening gaan we niet meer trekken, da's niet alleen in dit land zo, overal, ook in de VS en China.

Hendrik zei

"Ben jij een Babyboomertje Hendrik?"
Nee, ik ben geboren begin jaren zeventig. Ik ben opgegroeid met de verzorgingsstaat, iedereen was bij ons links, ik ook. Als ik stemde was het op de PvdA, m'n ouders reden Lada, m'n eerste auto kwam ook uit het Oostblok. Wim Kok was m'n politieke held, net als Blair en Clinton.

Maar op een gegeven moment ga je nadenken, kijk je verder dan wat ze je vertellen. Dan zie je dat links helemaal niet meer gaat om de liefde voor de mensen, maar vooral om een ideologie, om het eigen gelijk. Ik zag van dichtbij dat de verzorgingsstaat helemaal niet werkte, integendeel, als je d'r eenmaal inzat, kwam je d'r nooit meer uit. Ik zag van dichtbij, heel dichtbij dat er gigantisch veel misbruik gemaakt werd van de voorzieningen.

Wat me ook opviel was dat de overheid de mensen totaal in de steek had gelaten. Wie aan de onderkant zat, kreeg een uitkering, maar totaal geen sociale steun om uit de ellende te komen. Het is wellicht eenzaam aan de top, nou, dat is het tegenwoordig ook aan de bodem.

Ik kom uit een hechte gemeenschap, mensen helpen elkaar als het nodig is, er is solidariteit, dat zie ik niet in de anonieme steden. De verzorgingsstaat heeft de cultuur verslechterd, investeren en werken is slecht, niks doen en profiteren is goed. En begrijp me goed, wat de toppers doen in de grote bedrijven is net zo goed verkeerd! Wat dat betreft kunnen we beter een voorbeeld nemen aan de familiebedrijven (en ook daar zitten rotte peren tussen).

Jan, ik ben van huisuit sociaal, solidair, menslievend. Maar wel op vrijwillige basis, ik heb met eigen ogen gezien hoe onze sterke samenleving verrot is. En die verrotting is veroorzaakt door Links, en ja, ik ben daar ook schuldig aan, ik heb ook gestemd op de PvdA.

"Jij hebt tenminste lekker in vrijheid kunnen plunderen…"
Plunderen? Ik verdien twee keer modaal, maar ik genereer per jaar twee ton aan waarde. Van die twee ton zie ik zelf amper de helft. Bruto. Van dat bedrag gaat een heel groot deel naar de staat aan belastingen. Echte belasting, dus geen premies volksverzekeringen.

En in m'n vrije tijd help ik arme mensen uit de shit te komen. Hoezo plunder ik?

Wat doe jij Jan, wat doe jij voor de samenleving?

Hendrik zei

Jan, sorry voor de dubbele postings, ik heb het verhaal moeten ophakken en dan nog liep het niet altijd goed.

Hendrik zei

Jan, effe wat anders, hoe denk jij over de Democratie? Als keurig sociaal-democraatje was ik altijd laaiend enthousiast over de democratie, maar toen ik besefte dat een democratie niet betekent 'alle macht aan de burger', maar 'alle macht aan het volk', begreep ik dat in het slechtste geval een democratie ook een dictatuur kan zijn, de dictatuur van de meerderheid. En bij een traditionele dictatuur kun je je nog eens verzetten tegen de machthebber, maar tegen wie moet je strijden bij een democratische dictatuur?

Maar wat is het alternatief? Nu ja, we nemen nu altijd 51% meerderheid, maar wat is er tegen als we een democratie vestigen op basis van (bijna) unanimiteit? Sommige gremia werken al zo en waarom ook niet? Het grootste voordeel is dat een kleine meerderheid een grote minderheid kan domineren. Het dwingt om te zoeken naar oplossingen waar iedereen in zich kan vinden.

Dus, ik ben benieuwd, wat denk jij van de democratie op basis van (bijna) unanimiteit?

Hendrik zei

Jan, wat betreft Gordon Gekko, als je de situatie ontdoet van z'n romantiek, dan zie ik de volgende aspecten.

- Hebzucht is goed. Tsja, in feite zijn de meeste mensen hebzuchtig, het komt in alle lagen van de bevolking voor, van arm tot rijk, van zwart tot blank en van jong tot oud. Met hebzucht is op zich niks mis, de bakker bakt bijvoorbeeld z'n broden niet omdat ie zo gek is op mensen, maar om er een boterham aan te verdienen.

Hebzucht wordt pas een probleem als mensen daardoor wetten gaan overtreden. Maar goed, datzelfde geldt voor alle excessen.

Is het slecht wat de 'private equity' jongens doen? Ligt er aan, soms wel, soms niet. Sommigen kopen slecht lopende bedrijven op om er weer iets moois van te maken, zoals bijvoorbeeld ABN AMRO. De mislukte fusie van ABN met AMRO had veel te hoge kosten vergeleken met de concurrentie en het topmanagement slaagde er niet in om die kosten omlaag te brengen. En ja, dan ben je een keer aan de beurt.

Sommige acties vind ik slecht. Zo mag een bedrijf van de overheid de rente op leningen aftrekken van de winst (die regeling staat onder druk). Private equity partijen weten daar optimaal gebruik van te maken, ze kopen een niet al te sterk bedrijf, pompen het vol met geleend geld (want de rente is aftrekbaar), geven zichzelf een superdividend en verkopen de boel zodra het kan. Mogelijk gemaakt dankzij de overheid.

Zou nu de rente niet aftrekbaar zijn (waar ik een voorstander van ben), dan is het helemaal niet interessant om zoveel te lenen.

Snap je Jan, doordat de overheid onderscheid maakt tussen de belasting van het rendement op eigen vermogen en het rendement op vreemd vermogen is het interessant voor bedrijven om zoveel mogelijk vreemd vermogen aan te trekken. Dat dit leidt tot excessen is meer dan logisch.

Jan zei

Hendrik, ik doe zelf ook vrijwilligerswerk in Nederland en een tijdje in Zuid-Amerika, maar dat blijft dweilen met de kraan open. Ken je het boek “De Crisiskaravaan” van Linda Polman?

Je moet een economie opbouwen en in Nederland mede dankzij sociaaldemocratie zijn er voor iedereen mogelijkheden.

Ik zal het armoedeprobleem van de derde wereld nog een keer uitleggen:

Door het opleggen van de vrije markt in de derde wereld worden mensen in armoede gehouden, omdat buitenlandse bedrijven slechts investeren in geval van lage arbeidskosten, goedkope grondstoffen en lage belastingen.

Mochten deze factoren wegvallen dan verplaatst een bedrijf gewoon weer de productie.

Lokale bedrijven kunnen qua concurrentie weer niet op tegen geavanceerde Westerse bedrijven, dus die komen ook niet van de grond.

Gevolg is een economie zonder sterke ondernemingen. Hoeveel merken of finished products uit de Derde Wereld worden er nu eigenlijk in het Westen verkocht?

Heb jij een Congolese koelkast? Een Uruguayaanse auto? Een Oezbeekse camera?

Nee, er worden geen economisch sterke organisaties opgebouwd in de derde wereld omdat ze de kans niet krijgen door enerzijds de blootstelling aan concurrentie vanuit het Westen en anderzijds het feit de overheid geen steun kan of mag geven aan dergelijke bedrijven op welke manier dan ook, omdat het Westen dit oplegt en vanwege de derde wereldschulden en de economisch/militaire superioriteit van het Westen komen ze onder deze wereldorde bijna niet uit.

Als er dan ook nog uit het oogpunt van de schuldsanering (vaak opgebouwd onder een door het Westen gesteunde dictator die er bijvoorbeeld kastelen in Zwitserland van kocht – Mobutu) wordt bezuinigd op gezondheidszorg en onderwijs dan krijg je een neerwaartse spiraal.

De agrarische sector wordt door het feit dat deze landen hun markten niet mogen beschermen eruit geconcurreerd door gesubsidieerde Westerse landbouwoverschotten die voor dumpprijzen worden aangeboden.

Gevolg, de landbouwproductie neemt af, boeren komen niet meer rond. Iedereen trekt naar de stad en een toename van wanhopig arme mensen die als boer het niet redden stroomt de megasteden van de derde wereld binnen, hetgeen weer leidt tot een toename van geweld, drugshandel, prostitutie.

De grondstoffen worden opgekocht door Westerse multinationals en hierdoor is al het olie in bijv. Nigeria in handen van dit soort bedrijven. Chevron, Shell etcetera boeken record winsten, terwijl de bevolking van die potentiele rijkdom niets terugziet.

Het enige wat enigszins overblijft voor een derde wereldland zijn de goedkope arbeidskrachten, maar zodra de levenstandaard stijgt, verplaatst men de productie weer naar een ander land. Een regering kan ook niet regels opleggen, belastingen verhogen of het minimumloon verhogen want dan verdwijnen deze investeringen weer.

Verder produceert de landbouw dan cash-crops om geld de economie binnen te krijgen via de export naar daar waar geld zit, maar omdat ieder derde wereldland dit krijgt opgelegd is de markt verzadigt en zijn prijzen van landbouwproducten op de wereldmarkt de laatste decennia alleen maar gedaald.

Duitsland is de grootste koffieproducent van Europa, terwijl er nooit een koffieboon heeft gegroeid in Duitsland. Hmmmm….

Jan zei

Dus samenvattend de agrarische productie wordt ondermijnd, de grondstoffen worden opgekocht, de lokale bedrijven worden uit de markt geconcurreerd, wanhopige armoede en urbanisatie neemt toe wat een werkende klasse creëert die bereid is 16 uur per dag te werken voor 1 euro per dag.

Hoe kun je dan nog wat geld verdienen?

Toeristen beroven, drugshandel, prostitutie en dat soort leuke zaken.

Waarom denk je het onveilig is in Derde Wereld landen?

Maar omdat buitenlandse bedrijven de lokale grondstoffen wel hebben opgekocht en er zo geld de economie is binnengestroomd wordt dit gezien als economische groei.

De volgende lening die het land nog eens een decennium tot afhankelijke vazalstaat brengt ook weer geld in de economie.

De sweatshops die met Westerse investeringen in gebruik worden genomen, zijn ook weer investeringen.

Plus boeren die voorheen niet eens met geld werkte binnen hun gemeenschap en ook grotendeels zelfvoorzienend waren, trekken nu naar de stad en krijgen een inkomen.

Dit leidt allemaal tot groei van het BNP en deze Westerse “investeringen”creëren weer banen die mensen vrijwillig aannemen en dus groeit de economie en zorgt de vrije markt voor vooruitgang en meer welvaart wereldwijd, nietwaar Hendrik?

Negeer even gewoon het feit dat driekwart van de wereld in armoede leeft en 99% van de landen die in de jaren 60 en 70 arm waren dat nu nog steeds zijn en in de meeste gevallen zijn ze nu nog slechter af dan in 1980.

Hendrik, als ik het heb over plunderen dan bedoel ik dat je een system ondersteund en in stand houdt dat gebaseerd is plundering. Jij zult best een hele normale baan hebben en geen vlieg kwaad doen. Maar denk nou eens na over het bovenstaande scenario, het gros van de ellende in de wereld komt door dit systeem.

Het is leuk hoor om een weeshuis op te zetten in Nepal en ik ondersteun dat ook, maar in Afrika stik het van de hulporganisaties en dit heeft niet geleid tot een geweldige economische productie of wel. Het is meer dweilen met de kraan open.

Ik val in herhaling, maar elk land dat de vrije markt beperkt en zijn eigen economie op probeert te bouwen met protectionistische maatregelen waar nodig en behoorlijke staatsingrepen en via staatsondernemingen heeft meer economisch succes gehad.

Lees gewoon eens hou Amerika de hoogste economische groei van de wereld bewerkstelligde. En China, ondanks haar problemen, heeft wel een enorme economische groei meegemaakt. Europa, Zuid-Korea, Japan en Taiwan hebben allen vrijwel dezelfde weg bewandeld.

We weten wat werkt, alleen de propaganda machine van de gevestigde orde zorgt er voor dat mensen een totaal verkeerd beeld hebben van hoe de wereld werkt.

Ik lees net op Nu.nl: Wereldleiders eens over vrije handel

De rijkste en machtigste politici, bankiers en zakenlui zijn het weer eens met je eens.

Het zal een keer niet zo zijn….

Dat bedoel ik dus met apologisme. Je verdedigd een systeem dat rijk rijker maakt en arm armer.

Jan zei

Het individualisme en daarmee ook de speculatie- en consumptie economie is ook een vanzelfsprekend gevolg van de vrije markt. Er wordt minder geïnvesteerd in daadwerkelijk maatschappelijk productieve zaken en er wordt gebaseerd op eigen belang en korte termijn-denken geld gestoken in onzin, als er maar geld aan verdient kan worden.

Maar hoezo gebeurt dit nu juist in de vrije markt?

Ik zal een voorbeeld geven:

Voorbeeld A: Stel een persoon krijgt 100 miljoen in zijn schoot geworpen en kan daarmee doen wat hij wil.

Voorbeeld B: Een gemeenschap bestaande uit 10.000 personen krijgt 100 miljoen te besteden op gezamenlijke basis waarover men democratisch kan beslissen.

In welk van deze twee voorbeelden is de kans groter dat het geld wordt gebruikt op een manier dat het slechts één of enkele individuen bevoordeeld en dan ook nog zo, dat de maatschappelijk waarde voor de gemeenschap minimaal is?

En in welk van de twee voorbeelden is de kans groter dat deze 100 miljoen wordt besteed op een manier dat het ook echt daadwerkelijk iets productiefs toevoegt aan de gemeenschap en juist niet alleen enkelen bevoordeeld?

Het antwoord lijkt me duidelijk.

Voorbeeld A is de vrije markt, waarbinnen een individu privé kapitaal totaal ontkoppeld van de gemeenschap kan besteden en vaker aan eigen belang en korte termijn belang zal denken.

Voorbeeld B is een voorbeeld van geld in publieke handen waarbij de mensen democratisch over de besteding kunnen beslissen en dus doordat elk individu gebonden is aan zijn medemens en de gemeenschap er vanzelfsprekend een socialere oplossing zal komen.

Je kunt het vergelijken met het leven in de grote stad en het leven in een klein dorp.

In de grote stad kennen mensen hun buren niet en kunnen ze in de anonimiteit zich onttrekken aan de sociale controle van de gemeenschap en simpelweg doen wat ze willen. Het gevolg is dat mensen harder en minder sociaal worden, omdat de sociale binding met de gemeenschap ontbreekt.

In het dorp is de gemeenschap veel hechter, kent iedereen elkaar en is er sociale binding tussen alle bewoners. Hierdoor houdt men meer rekening met elkaar, zegt iedereen elkaar gedag en is het menselijke gedrag binnen de gemeenschap socialer en prettiger.

In de stad ontbreekt het aan sociale binding en viert het individualisme hoogtij.
In het dorp is er sociale binding en dus houden mensen rekening met elkaar.

De vrije markt is een economie gebaseerd op het stadsmodel waarbinnen het individualisme hoogtij viert en de maatschappelijke binding van het bedrijfsleven miniem is.

In een economie meer gebaseerd op (DAADWERKELIJK DEMOCRATISCHE) publieke ondernemingen/projecten wordt er meer geredeneerd vanuit de gemeenschap en de sociale binding tussen mensen.

En dan klagen mensen meer en meer over de “verhuftering” van Nederland en wat doen ze dan?

Dan stemmen ze rechts, omdat herrieschoppers aan moeten worden gepakt….

Als ze in plaats daarvan even nadenken over hoe wij de economie en de maatschappij inrichten en de logische effecten daarvan op het menselijke gedrag analyseren, dan komen ze tot hele andere conclusies.

Jan zei

Ik kan nog een heel transparant voorbeeld geven:

De publieke omroep vs de commerciële omroep.

De commerciële omroep is een typisch product van de vrije markt, vooral onzin, de maatschappelijk waarde is nul-komma-nul, als er maar geld mee wordt verdient…..

De publieke omroep wordt publiekelijk gefinancierd en is daardoor gebonden aan het produceren van bepaalde maatschappelijke waarde. En dus vind je de meest maatschappijkritische programma’s bij de publieke omroep en wordt er aandacht besteedt aan zaken die niet alleen maar draaien om commercie.

Dit is een logisch gevolg van hoe je een organisatie en ook een maatschappij inricht.

Nu is dit vrij logisch, maar het algemene idee is dat de economie nu optimaal zou functioneren met allerlei publieke ondernemingen.

Maar dat blijkt er mee te vallen als het percentage publiek bezit bekijken per land en de algemene welvaart, dan blijkt zelfs dat de landen met de meeste publieke ondernemingen/programma’s de hoogste levenstandaard hebben.

Dat wil overigens niet zeggen dat er totaal geen concurrentie of marktwerking in een maatschappij noodzakelijk is. Het totalitaire communisme is weer het andere uiterste waarbij er totaal geen concurrentie is voor deze publieke onderneming en er geen nieuwe initiatieven van onderop door kunnen komen, waardoor deze economieën dynamiek missen en op termijn stagneren.

De echt succesvolle, welvarende en vrije landen ter wereld hebben een mix tussen mercantilisme (door de staat begeleidde economische ontwikkeling met staatondernemingen en protectionisme waar nodig) met sociaaldemocratie (sociale programma’s die de welvaart eerlijker verdelen) en een element van de marktwerking doordat de gewone man ondernemingen kan starten en zo altijd nieuwe stimulans een dynamiek aan de economie kan toevoegen.

Dan nog zijn er problemen, maar die kunnen worden opgelost door de elite of door de mensen gezamelijk op een democratische manier.

Jan zei

Er mist een stuk in het midden, bij deze:

Wat zijn ook al weer de landen die de vrije markt hebben beperkt om de economische groei op gang te komen?

Rusland, China, Brazilië, Venezuela. Het gaat hun een stuk beter dan voorheen en dan andere landen die dit niet hebben gedaan.

De enige andere landen die een dergelijke economische groei hebben zijn de oliestaten in het Midden-Oosten (met publieke gezondheidszorg en onderwijs en de olie in handen van een staatsmonopolie).

Het verschil is het duidelijkst tussen Mercosur en de Free Trade Area of the America’s.

Mercosur is opgezet met name o.l.v Chávez waarbij een vrij verkeer van mensen en goederen binnen Zuid-Amerika centraal staat met elementen van vrijhandel. Maar daarnaast houden regeringen het recht dit te beperken wanneer nodig, daarnaast werken deze landen samen op het gebied van publiekelijke gezondheidszorg en onderwijs. De grondstoffen blijven voornamelijk in staatshanden.

Free Trade Area of the America’s was inclusief Noord-Amerika en staat in het teken van de totale vrije markt, oftewel privatiseer alles zodat rijke Westerse bedrijven de grondstoffen kunnen opkopen, de lokale bedrijven de markt uit kunnen concurreren, de staatsprogramma’s qua sociale zekerheid terug worden gedrongen zodat er een wanhopig arme bevolking overblijft die bereid is te werken in sweatshops. Kortom de neo-kolonisatie van Zuid-Amerika wat bedacht is natuurlijk door de VS, IMF.

Nogmaals er is niks mis met handel of private ondernemingen als onderdeel van je economie, maar als marktfundamentalisten elke vorm van overheidsingrijpen beperken dan regeert het grote Westerse kapitaal en noemen we dit neo-kolonisatie.

Blair, Kok en Clinton hebben vrolijk meegedaan met dit systeem en tegelijkertijd ook nog even een burgeroorlogje opgezet zodat de staatsinmenging in de Balkan voorlopig voorgoed verleden tijd is.

Dit is niet links, dit is corrupt, reactionair centrumlinks in dienst van het grote kapitaal.

Dus je bent nooit links geweest, Hendrik.

Wat jij signaleert als het falen van collectieve samenlevingen, dat dus de zee wordt leeggevist, omdat het van niemand is, komt juist doordat mensen zonder verantwoordelijkheid bij wie dan ook af te moeten leggen, vrolijk op individualistische leest verder plunderen.

Het zelfde geld voor de overheid, op het moment dat je die niet democratisch aanrekenbaar maakt, dan kun je corruptie verwachten. Hetzelfde geldt voor uitkeringen, waar mensen puur egoïstisch misbruik maken van voorzieningen. Hetzelfde geld voor bankiers en zakenlui.

Het gaat om het democratiseren van de samenleving zodat wij wanneer wij iets doen ter verantwoording kunnen worden geroepen door de gemeenschap. Zo stop je plundering, als je alles privatiseert dan neemt de individualistische instelling alleen maar toe en kunnen we totaal niemand meer ter verantwoording roepen.

Je geeft zelf al het goede voorbeeld, in een kleine gemeenschap is er sociale binding en verantwoordelijk naar andere leden van de gemeenschap, wat je dus ook zou hebben in een democratisch georganiseerde samenleving waar dingen vaker in overleg gebeuren.

De stad staat daarentegen weer voor het privatiseren van alles, de sociale binding is totaal weg, iedereen is anoniem, kent zijn buren niet en voelt dus geen binding met de gemeenschap. Het gevolg is een verharding en individualisering van de samenleving.

Jij geeft ook de voorkeur aan de hechte gemeenschap i.p.v. de anonieme stad. Prima, dan ben je het dus eigenlijk met mee eens. Want met een democratische samenleving boots je de hechte gemeenschap na door verantwoordelijkheid naar de gemeenschap toe in het systeem te bouwen en ervoor te zorgen dat mensen dingen in overleg doen.

Kortom dat mensen socialer worden en meer rekening met elkaar gaan houden.

Jan zei

Je vroeg nog over de DDR, kijk anders deze documentaire eens:

http://www.youtube.com/watch?v=9sTMMlIOS_0&feature=related

Hendrik zei

Jan, ik kan me voor een groot deel wel vinden in je verhaal, je weet al dat ik sociaal ben en veel om mensen geef. En ook daadwerkelijk veel voor de maatschappij doe!

In mijn optiek worden mensen asocialer in sociaal-democratieën, waarbij de overheid alle zorg naar zich toe trekt. Daar gaan vaak wel wat generaties overheen, ik denk dat de naoorlogse generatie overtuigd sociaal was en niemand misbruik maakte van de voorzieningen.

Maar een halve eeuw later is men de voorzienigen als vanzelfsprekend gaan beschouwen, als een recht waar geen plicht tegenover staat. Daarom ben ik er van overtuigd dat alle verzorgingsstaten niet gebaseerd op vrijwilligheid op den duur zullen instorten. Het is nu al gaande in dit deel van de wereld.

Ik ben een sociale liberaal die hecht aan een sterke, toezichthoudende overheid.

Hendrik zei

Jan, waarom doen bedrijven het vrijwel altijd beter dan publieke instellingen? Omdat bedrijven direct te maken hebben met klanten, die boos weglopen als het product niet goed is. Voordat een publieke instelling verandert via de democratie, daarvoor leef je te kort :-)

"Het gaat om het democratiseren van de samenleving zodat wij wanneer wij iets doen ter verantwoording kunnen worden geroepen door de gemeenschap. Zo stop je plundering, als je alles privatiseert dan neemt de individualistische instelling alleen maar toe en kunnen we totaal niemand meer ter verantwoording roepen."

Jan, alleen collectieve zaken worden geplunderd. Ik neem als voorbeelden de zeeën die overbevist worden. Geen landbouwer die z'n eigen grond zal uitputten.

En da's ook de reden waarom de economie in de Derde Wereld niet van de grond komt, er is vaak geen goede 'infrastructuur' voor privaat bezit.

Jan, ken jij de situatie toen de boeren het land dat ze pachten konden kopen van de adel en de kerken? Voor die tijd was de productie matig, toen de boeren zelf konden beschikken over de winst, steeg de productiviteit enorm, pas toen was men bereid om te investeren.

Je ziet datzelfde principe in alle sectoren waar privé-bezit een probleem is, de zorg, het onderwijs. Zodra het collectief is, praat men over kosten die omlaag moeten, als het privébezit is heeft men ook zin om te gaan investeren. Voor de winst? Ja, voor de winst, maar is dat ze erg dan? Noem jij maar eens iemand die compleet z'n eigen belang laat varen. Die mensen bestaan niet.

Hendrik zei

Jan, je schrijft:
"Jij geeft ook de voorkeur aan de hechte gemeenschap i.p.v. de anonieme stad. Prima, dan ben je het dus eigenlijk met mee eens. Want met een democratische samenleving boots je de hechte gemeenschap na door verantwoordelijkheid naar de gemeenschap toe in het systeem te bouwen en ervoor te zorgen dat mensen dingen in overleg doen."

Jan, alles in overleg? Prima, maar dan alleen overleg over de zaken die iedereen aangaan. Ik vind het eigenlijk al problematisch dat mensen zonder inkomen mee mogen beslissen over hoeveel belasting ik moet betalen. Da's hetzelfde als een groep wolven en een schaap democratisch gaan beslissen wat ze die avond gaan eten :-)

Jan, ik ben blij dat ik in een vrij land leef waar zelf mag beslissen wat ik doe, zonder overleg. En ik vind het helemaal geen probleem als ik ter verantwoording wordt geroepen over zaken die niet door de beugel kunnen.

Maar zodra ik met iedereen moet overleggen over zaken die niemand aangaan, dan ben ik vertrokken.

Eric Rosseel zei

Het klassieke liberalisme à la Adam Smith had nog een idee van het Algemeen Belang dat door het egoïsme van de individuen werd gediend (bij Kant, en daarin gevolgd door Marx: de vervolmaking van de Mens als soort, de volle ontplooiing van zijn potentialiteiten). Het marxisme-communisme had ook nog dat idee maar verving de egoïstische handelingen van de individuen door een door de Staat gestuurde coördinatie van de indivduen.
Dit Algemeen Belang of ook Vooruitgang genoemd was iets dat de individuele stervelingen konden gebruiken als referentie voor hun eigen kortdurend bestaan.
Die noties van Algemeen Belang of Vooruitgang zijn weg. Het vroegere woord politieke woord 'vooruitstrevend' (versus behoudsgezind) is nu verwaterd tot een aan trendy verschijnselen gebonden "links-liberale" ethische thema's die met een volkomen vrijblijvende term "progressief" worden genoemd (bv. feminisme is nu anno 2010 het benadrukken van de moederrol wat het 25 jaar geleden net NIET was).
Wat ik me onder het Volk als deux ex machina moet voorstellen weet ik niet. Het is altijd een term geweest met twee betekenissen: 1) het gewone volk, het gepeupel; 2) een mythische figuur die verwijst naar een totaliteit waar de individuen geen zicht op hebben en waarbij dan de zogenaamde Volkswil letterlijk belichaamd door een Führer. Hitler: "Ich bin der Wille des Volkes".

Wat betekent de zinssnede: "Dat burgers verantwoordelijkheid voor zichzelf nemen"? Dat ze à la Adam Smith en het libetarisme hun eigen privé-belangen gaan nastreven? Dan zijn we weer bij af? Dat ze hun behoeften coördineren? Dan zitten we weer bij een Staat(sorgaan) dat de handelingen van de individuen inpast in de verdere geschiedkundige ontwikkeling van de soort. Ook weer bij af?
Het probleem is dat het tegenwoordig onmogelijk is geworden (oei, oei! de Natuur, Moeder Aarde gaat bloeden!!)of nog te vroeg is (in Europa) een Vooruitgangsidee te formuleren waarbinnen de enkelingen hun persoonlijk handelen kunnen beleven als zinvol (productief). Zolang zo'n "transcendentie" van het privé-bestaan, van het bestaan als enkeling, niet aanwezig is en de mensen kan mobiliseren om er hun "egoïsme" in te passen, kunnen de individuen ook geen burgers zijn (wij zijn geen burgers meer; het algemeen stemrecht maakte de mensen niet to burgers maar tot kiesvee, en de liberale burgers van voorheen werden demagogen); zij kunnen dan alleen pionnen zijn van een gedereguleerde macht of arbeiders/soldaten/consumenten van een totalitaire Staat. Ik heb de indruk dat de Chinezen zich terecht meer burger voelen van een samenleving die hen overstijgt ("transcendeert") dan wij Europeanen dat doen. In ieder geval: "Europa" is iets dat ons als mensen niet enthousiasmeert, integendeel. We verdragen "Europa", maar dat zal, vrees ik, niet lang meer duren.

Pieter Stuurman zei

Beste Eric,

De zinssnede "dat burgers verantwoordelijkheid voor zichzelf nemen" betekent dat ze hun beslissingen zullen baseren op het besef van verantwoordelijkheid en hun geweten, in plaats van op basis van gehoorzaamheid aan instituten of systemen. Iedere vorm van gehoorzaamheid is strijdig met verantwoordelijkheid. Afname van verantwoordelijkheid resulteert in onverantwoord gedrag, en dat gedrag zal verder afdwingen van gehoorzaamheid rechtvaardigen. Het is een zelfaandrijvend mechanisme dat uiteindelijk tot niets anders kan leiden dan totale gehoorzaamheid, totale afwezigheid van verantwoordelijkheid en totale onvrijheid.

eric rosseel zei

Dag Pieter,

Dit antwoord voldoet me niet (cf. mijn comment onder je stuk "Over Geld, Macht, etc.". Wacht je volgens mij niet beseft is dat het liberale idee van de autonomie van het individu niet zo stevig als het ons voorkomt. Voor het liberalisme betekent autonomie dat wat iemand doet los staande van zijn levensomstandigheden (vandaar: het juridisch begrip van misdaad, bv. moord, als begaan door een wezen met moreel besef en verantwoordelijk voor zijn daden; levensomstandigheden kunnen hoogstens een verzachtende omstandigheid zijn in de strafbepaling, niet in het verdict over onschuld/schuld).
Nu heerst er bij "anarchisten/libertairen/anti-autoritairen) een visie van een individu dat niet ingeperkt en beperkt wordt door een hem overstijgende en onderdrukkende Staat. Deze visie leidde in de jaren 1960 (Mei 68 en de rest van de bataclan) tot de heropleving van de idee van het individu als spontane, ongedifferentieerde levensenergie die vrij moest kunnen stromen en naar eigen believen van bedding veranderen enz. Begin de jaren 1920 was de Franse leider van de surrealisten André Breton al naar Wenen getrokken om van Freud te horen dat het "onbewuste" gelijk stond met "creativiteit". Freud floot hem terug en zei dat zonder de controle van het superego (de normen opglegd en gesanctioneerd door de samenleving), geen cultuur of saemnleven mogelijk was. Bijzonder gedsillusioneerd keerde Breton terug naar Parijs. Salvador Dali kreeg in de jaren rond 1936 toen Freud al naar Londen was geëmigreerd, hetzelfde deksel op de neus: cf. Deleuze & Guattari "De Anti-Oedipous", waar dezelfde vrije flux van energie centraal staat (de filosofische bijbel - of toch 1 ervan- van alle "verzet" in Frankrijk sinds 1975; maar kenschetsend is dat Deleuze & Guattari pleiten voor een 'micropolitieke' aanpak, acties in wijken e.d. maar geen macro-, alomvattende 'staatsgreep' of 'Revolutie').
Doorheen de marxiserende theorieën in de jarten 1960 en 1970 werd die controle van de onbewuste driften door het Ego en het Superego, opnieuw geïnterpreteerd en gelijkgesteld met de onderdrukking door de Staat die er alleen maar zou zijn om het kapitalisme soepel te laten functioneren (dat gedachtengoed leede bv. onder de provo's, zeker zij die contacten hadden met de Franse situationisten). Blijkt nu dat die Mei '68 jongens net de mensen zijn die nu de beursspeculanten en aandeelhouders zijn die het kapitalisme in overdrive hebben gezet.
Nogmaals: het brengt me allemaal in verwaring, want ik heb het gevoel dat elke totaalanalyse die ik kan bedenken, plus: de remedie voor de kwaal, die moet daaruit volgen), bij me vastloopt op de evaluatie: "Rosseel, er klopt iets niet!"

Pieter Stuurman zei

Hallo Eric,

Er klopt inderdaad iets niet. En dat is de veronderstelling dat er maar twee opties zijn: individualisme of onderwerping aan een systeem. Dat laatste vereist gehoorzaamheid en resulteert dus in onvrijheid. Het gaat ervan uit dat het systeem de leidende autoriteit is. Het individualisme wil zich aan die autoriteit onttrekken, zonder verantwoordelijkheid te nemen voor de gezondheid van het collectief. Het resulteert in egoisme.

Wat er werkelijk nodig is, is het besef(!) dat het collectief bestaat uit individuen en dat die individuen daarmee samen verantwoordelijk zijn voor de gezondheid van dat collectief. En die verantwoordelijkheid kan alleen bestaan uit het nemen van individuele verantwoordelijkheid voor het eigen gedrag in relatie tot het collectief. Daardoor kan dat collectief overleven en alleen dan kan het individu overleven.

eric rosseel zei

Zie onder "Over geld, macht ..."

Anoniem zei

Heren, ligt alle ellende gewoon niet in het feit dat we een maatschappij hebben die gebaseerd is op het ultieme manipulatiemiddel geld? Geld verdienen is voor de meeste mensen de primaire focus. Alles draait om het geld en is er aan ondergeschikt. Met alle gevolgen van dien.

Zolang alles om geld blijft draaien, is er geen zicht op een eerlijkere beschaafdere maatschappij/wereld. De mensheid zal eerst haar obsessie met geld moeten doorzien en loslaten alvorens de focus kan verschuiven naar geven i.p.v. zoveel mogelijk nemen.

Pieter Stuurman zei

@ Anoniem,

Precies. Het monetair systeem creëert een kunstmatige schaarste. Met maskeert de overvloed die als gevolg van technologie en automatisering is ontstaan. Alleen al de voedselproductie is in het Westen in honderd jaar met een factor 44 per persoon gestegen om die reden. Er is veel meer dan we kunnen consumeren, zelfs al zouden we het overschot gratis weggeven aan gebieden waar een tekort bestaat. Het is het monetair systeem dat schaarste veroorzaakt door het ontoegankelijk maken van de bestaande overvloed. Daarom is iedereen zo gericht op geld. Geldgebrek laat ons harder werken, en dus nog meer produceren, hetgeen leidt tot nog meer overvloed (en vervuiling). Overvloed waar het grootste gedeelte van de mensheid geen toegang toe heeft, niet vanwege schaarste, maar vanwege geldschaarste. Geldschaarste die ervoor zorgt dat de toegang tot alles, in toenemende mate voorbehouden is aan een steeds kleiner wordende groep. Geld in de huidige vorm werkt niet meer in een geautomatiseerde maatschappij. Tijd voor een andere manier om de distributie van die overvloed te regelen dus.

Oom T zei


Op zichzelf is het op het eerste gezicht inderdaad een erg interessante ideologie het libertarisme. Alleen die vrije markt vind ik het grote probleem alsof dat het allemaal oplost. Alsof het een natuurlijke wetmatigheid is.

Anoniem zei
Deze reactie is verwijderd door een blogbeheerder.
Anoniem zei
Deze reactie is verwijderd door een blogbeheerder.