Belang

Ons wordt vanaf onze vroege jeugd geleerd om op te komen voor ons belang. Ons eigen belang. Haal hoge cijfers op school, dan krijg je een diploma. Haal een diploma en dan krijg je een goede baan. Zorg voor een goede baan en dan krijg je meer geld dan een ander. Alles voor ons eigen belang.

Het begrip belang kan alleen bestaan als er verschillende belangen bestaan. Als alle belangen hetzelfde zouden zijn, zou het begrip belang niet bestaan. Om een belang te ervaren, moeten er minstens twee verschillende bestaan. Het hele concept ‘belang’ stoelt dus op een perceptie van verschil van belang.

Zodra de perceptie van een belang ontstaat, ontstaat ook het idee dat dit belang bevochten of verdedigd dient te worden. En door het bevechten of verdedigen van een vermeend belang, ontstaat een verschil. Daardoor ontstaat vanzelf een tegenbelang. En dat moet dan ook weer bevochten of verdedigd worden. Het idee van het bestaan van belangen is daarmee een selffulfilling prophecy. Het is de perceptie van belang die belangen doet ontstaan.

En om dat belang te verdedigen tegen andere belangen, is een strategie nodig. Zonder strategie kan er gevochten, noch verdedigd worden. Ook al zou je jezelf daarbij veel prettiger voelen, je kunt niet lekker in je luie stoel blijven zitten en verwachten dat jouw belang zichzelf wel verdedigt. Je zult, desnoods tegen je zin, je belang moeten bevechten of verdedigen. En daarvoor moet je keuzes maken. Strategische keuzes.

Het idee is: wie de beste keuzes maakt (door slimheid of door geluk), verkrijgt daarmee het grootste, dikste en meest verzadigde belang. Ten koste van het belang van anderen. De beste strateeg wint. En de beste strateeg baseert al zijn keuzes op zijn strategie. Elke keuze moet zijn belang dienen. Hij kan dus nooit in zijn spreekwoordelijke luie stoel zitten ZIJN, ook niet als hij dat wil. Want zodra hij dat doet, komt er iemand voorbij met een ander belang die aan de haal gaat met zijn verworvenheden. Hij zal zich altijd moeten laten leiden door zijn strategie. Hij wordt strategie. En daarmee kan hij nooit meer zijn wat hij was voordat het belang zijn intrede deed.

Dat is de filosofie achter belang. En die filosofie is een typisch westerse filosofie. De oude oosterse filosofieën gaan uit van het ZIJN in plaats van het belang. Om te ZIJN is geen enkele strategie nodig. Om lekker in de luie stoel te zitten en gewoon te ZIJN. Pas als dat ZIJN wordt aangevallen, ontstaat de noodzaak tot een strategie. En die aanval is altijd gedreven door een belang.

ZIJN is daarmee een toestand is die bestaat als belangen en daarmee strategieën ontbreken. Zoals vrede bestaat als oorlogsstrategieën ontbreken. Belang staat dus haaks op ZIJN. Dat is voor westers opgevoede mensen nauwelijks te bevatten. Zo gewend zijn we aan het belangensysteem.

Het is dan ook niet vreemd dat de westerse filosofie de moderne wereld domineert. Het oorspronkelijke concept van ZIJN kent geen strategie en is daarmee niet in staat zich te verdedigen. Zodra het zich verdedigt, heeft het een strategie nodig, en eindigt de toestand van ZIJN.

Slechts in verre uithoeken van de wereld, geïsoleerd van de westerse manier van denken, tref je nog mensen aan die zonder strategie leven. Tibetaanse monniken of zo, of indianenstammen in de Amazone die nog niet ‘ontdekt’ zijn. Zodra de westerse cultuur daar zijn intrede doet, houden die culturen op te ZIJN. Omdat ze zonder strategie weerloos zijn en onder de voet gelopen worden. Of omdat ze een strategie kiezen om hun belang te verdedigen en daarmee ingelijfd worden in het westerse belangensysteem.

Een belang ontstaat dus pas na een perceptie van verschil van belang. En voor perceptie van verschil is kadering noodzakelijk. Wie deelt jouw belang, en wie is je tegenstander. Zonder kaders is perceptie van verschil onmogelijk en zonder kaders bestaan en dus ook geen belangen.

Door de belangen te bevechten of te verdedigen wordt de perceptie van verschil uitvergroot. Hoe harder we moeten knokken voor ons belang, hoe sterker we het belangenverschil ervaren. En hoe harder we vechten. En hoe groter het verschil. En hoe harder we vechten. Een vicieuze cirkel. Een vicieuze cirkel die ooit ergens begonnen is.

Kan dit mechanisme gebaseerd zijn op een vergissing? Zou het niet zo kunnen zijn dat het leven helemaal niet om belang draait, maar om ZIJN? Zoals de oude Hindoewijsheden dat bijvoorbeeld zeggen. Of de Boeddhistische wijsheden. Dat er ooit ergens in de geschiedenis iemand de vergissing gemaakt heeft te denken dat er zoiets als een belang bestaat. En daarmee het hele mechanisme in gang zette.

Maar waarom dan juist in het westen? Dat weet ik niet. Net zomin als ik weet waarom er in Nederland ieder jaar een miljoen fietsen gestolen worden, en in België bijna geen. Ooit heeft iemand de eerste fiets gestolen. En degene wiens fiets gestolen was, heeft er een teruggestolen. Dat heeft geleid tot een toestand waarbij het bijna normaal is dat een slachtoffer van fietsdiefstal zelf een vervangende fiets steelt. Of dat er mensen zijn wiens fiets meerdere malen gestolen is, en er nu uit voorzorg maar vast twee of drie stelen. Een mechanisme dat zo uit de hand kan lopen, dat het bewaken van de fiets een belangrijkere taak wordt dan fietsen zelf, of dat mensen niet meer durven te gaan fietsen uit angst voor diefstal. Waarmee het hele concept fiets dus overbodig wordt.

Door het belangenconcept wordt het verschil tussen mensen benadrukt. En de overeenkomst tussen mensen verdwijnt daarmee naar de achtergrond. Dat maakt het contact tussen mensen moeizaam. Toch zal iedereen aanvoelen dat contact met anderen belangrijk is. Contact en communicatie.

Communicatie is eigenlijk niets meer dan het up- en downloaden van bewustzijn. In communicatie verbindt ons bewustzijn zich met dat van een ander. Er vindt een uitwisseling van gegevens plaats. Een uitwisseling van bewustzijn. Vrijwel iedereen vindt de band met anderen belangrijk.

Onze belangenstrategie dwingt ons om denkkaders op te werpen, en daarmee beperken we ons bewustzijn. We dwingen het bewustzijn om binnen dat kader te blijven. We zetten er als het ware een muurtje omheen. Voor ons ‘belang’. Dat houdt in dat er alleen up- en downloaden van bewustzijn mogelijk is tussen mensen waarvan de strategische kaders zich minstens enigszins overlappen. Naarmate de perceptie van belang sterker wordt, worden die kaders steeds strakker en beperkender. Er zullen dan dus steeds minder mensen te vinden zijn waarbij er sprake is van overlap, en waarbij dus uitwisseling van bewustzijn mogelijk is. En als we die mensen vinden, dan is uitwisseling maar beperkt mogelijk. Terwijl zonder kaders, uitwisseling met iedereen in onbeperkte mate mogelijk zou zijn.

Als niemand strategische kaders zou hebben, dan zou je dus met iedereen bewustzijn kunnen uitwisselen en dus met iedereen verbonden kunnen zijn. Bij sommige mensen kan het uitwisselen van bewustzijn dan voor zoveel synergie zorgen, dat er een speciale band kan ontstaan: vriendschap.

Maar zonder kaders wordt er niemand uitgesloten. En zonder uitsluiten, is in principe iedereen met elkaar verbonden. Als één groot internet van bewustzijn. Elk idee, elke gedachte, elk talent komt daarmee voor iedereen beschikbaar. Op die manier gaat de gehele mensheid werken als één organisme. Eén bewustzijn, gevoed door de beleving van alle verschillende individuen. Gevoed door de diversiteit. Omdat ze verschillend ZIJN. Niet omdat ze verschillende belangen hebben.

Dat organisme is logischerwijs veel krachtiger dan een mensheid die verdeeld is door kaders. Net zoals een netwerk van computers (internet) veel krachtiger is dan een verzameling losstaande PC’s.

Het is dan ook niet vreemd dat diegenen met de meest dikke, vette, verzadigde belangen (de heersende klasse, de elite), er alles aan doen om die verdeling vooral te laten voortbestaan (verdeel en heers). Of liever nog: de verdeling proberen te stimuleren door ons voortdurend te wijzen op onze vermeende belangen. Die verdeling ontdoet de mensheid van haar enorme kracht, en maakt die mensheid overheersbaar. En daarmee worden we eenzaam, dom en afhankelijk gemaakt.

Kracht die gemakkelijk kan worden teruggekregen. Een kracht waarvoor geen enkele strategie noodzakelijk is. Het enige dat ervoor nodig is, is het inzicht dat belangen, en daarmee kaders en strategieën, uitsluitend gebaseerd zijn op illusies. Illusies die ons als soort en als individu het laatste restje kracht zullen afnemen als we ons verder laten meeslepen in de vicieuze cirkel.

Zodra we die illusie doorzien, en we durven de kaders te laten vallen, komt de weg vrij voor ongelimiteerde verbondenheid en liefde.

Er bestaat maar één belang, en dat is te kunnen ZIJN wat we zijn: bewustzijn. En omdat er minstens twee belangen nodig zijn voor de perceptie van belang, bestaat er bij één belang dus geen belang.

Hoe minder kaders, hoe groter het bewustzijn, en hoe meer we in verbondenheid kunnen ZIJN. En hoe meer bewustzijn we kunnen uitwisselen, hoe groter het bewustzijn etc. Ook een vicieuze cirkel, maar nu de andere kant op.

Het wegvallen van kaders (die altijd gebaseerd zijn op vermeende belangen) leidt tot bewustzijn dat dan vrij van individu naar individu kan stromen. Een bewustzijn dat daardoor collectief toegankelijk zal worden, waaraan iedereen bijdraagt en dat geen enkele limiet meer zal kennen.