Het meest in het oog springende kenmerk van psychopathie is liegen. De leugen is het belangrijkste gereedschap van de psychopaat. Psychiaters spreken van 'ziekelijk' liegen. Daarmee wordt gesuggereerd dat er ook zoiets zou bestaan als 'gezond liegen', en dat is inderdaad de gangbare gedachte. 'Normaal' liegen moet kunnen. Je zou dus kunnen zeggen dat daarmee de gangbare gedachte, de norm, op zichzelf al psychopathische trekken heeft.
Liegen is niets meer dan het bewust verkondigen van een onwaarheid. Een leugen is dus een bewuste onwaarheid. Mensen verkondigen bewust onwaarheden (liegen dus) om daar iets mee te 'bereiken'. Om daarmee een bepaald 'belang' te dienen. Liegen is daarmee puur strategisch. Psychopaten bedienen zich dus van een strategie, en die strategie heet liegen.
Omdat het in onze tijd en cultuur als 'gewoon' en dus min of meer acceptabel (of onvermijdelijk, wat hetzelfde is) beschouwd wordt dat de meeste mensen zo nu en dan liegen, zou je kunnen zeggen dat psychopathie in zekere mate deel uitmaakt van onze cultuur. De leugen als kenmerk voor psychopathie is een alom aanwezige en gebruikte strategie.
Daarnaast wordt psychopathie gekenmerkt door gebrek aan empathie. Gebrek aan inlevingsvermogen of interesse in de slachtoffers van de leugen. En dat is natuurlijk onvermijdelijk. De leugen wordt altijd ingezet om het eigen belang te dienen, en daarmee wordt het belang van het slachtoffer automatisch ondergeschikt gemaakt aan dat eigen belang. Liegen is egoïstisch. Het gebrek aan empathie is verbonden aan de strategische keuze voor de leugen. Wanneer het eigen belang werkelijk niet boven dat van een ander geplaatst zou worden, dan zou liegen simpelweg onmogelijk worden. Liegen is een gereedschap van het ego.
Iedereen die de moeite neemt om een even om zich heen te kijken, kan waarnemen dat zowel de dominantie van het ego, als het plaatsen van het eigen belang boven dat van anderen, als de leugen, in onze tijd en cultuur zodanig gemeengoed zijn dat de gehele maatschappij gekenmerkt wordt door een bepaalde mate van psychopathie. Je zou daarmee kunnen zeggen dat psychopathie niet zozeer een psychische afwijking is, maar een gangbaar mechanisme. Nog anders gezegd: psychopathie is een collectieve culturele vergissing. De collectieve vergissing dat leugens een belang zouden kunnen dienen. Een vergissing die sommigen meer aanhangen dan anderen.
De psychiatrie kwalificeert de meest fervente aanhangers van deze vergissing als psychopaten. Iemand IS een psychopaat als hij op een bepaalde lijst een bepaald aantal punten haalt. Hij wordt dan geïdentificeerd als zijnde een psychopaat. Mensen die lager scoren op de lijst, zijn dan GEEN psychopaat. Maar zoiets is natuurlijk puur arbitrair, en geheel afhankelijk van hetgeen in onze cultuur en in onze tijd als acceptabel (als de norm) beschouwd wordt.
De boodschap is: liegen (en daarmee het eigen belang boven dat van een ander stellen) is tot op zekere hoogte prima, mits het niet te gek wordt. Mits het binnen de norm blijft. Niemand lijkt zich af te vragen of de norm zelf niet psychopathisch is. En dat is typerend voor de mate waarin psychopathie in onze cultuur is doorgedrongen en dus algemeen is.
Juist omdat psychopathie (de strategie van de leugen) zo algemeen is, werkt het voor niemand meer. Het aantrekkelijke van onwaarheid en leugens is, dat daarmee de illusie gewekt wordt dat het eigen belang bevoordeeld zou kunnen worden. Maar omdat vrijwel iedereen in een bepaalde mate gebruik maakt van dezelfde strategie, heeft niemand er meer baat bij.
Leugens zijn opzettelijke onwaarheden. En om een opzettelijke onwaarheid in je voordeel te laten werken is het noodzakelijk dat er ook onbewuste onwaarheden bestaan. Anders gezegd: om effectief te kunnen liegen, is het noodzakelijk dat iemand anders de leugen gelooft. Dus, dat die ander de bewuste onwaarheid (leugen) aanneemt als waarheid. Dat die ander denkt dat het om waarheid gaat, maar dat het onwaarheid is. Die ander vergist zich dus, maar is zich daarvan niet bewust. Een vergissing is dus een onbewuste onwaarheid. De wereld wordt momenteel zodanig gedomineerd door zowel opzettelijke als onbewuste onwaarheden (leugens en geloof), dat het resulteert in één grote verwarring.
Zodra de ander zich bewust wordt van de waarheid, is de leugen krachteloos en zonder enig effect. Als ik tegen jou lieg, en jij kent de waarheid, dan heeft mijn leugen simpelweg geen vat op jou. Jij kent de waarheid over iets als je je daarvan bewust bent. Het bewustzijn bevat om die reden uitsluitend waarheid.
Iemand die gebruik maakt van opzettelijke onwaarheid - leugens dus - kan dat uitsluitend doen als hij zich bewust is van wat wel de waarheid is. Oftewel: je kunt alleen effectief liegen als je de waarheid kent. Liegen is een strategie, en dus een gereedschap van het ego, maar dat ego kan alleen bestaan als er ook een bewustzijn bestaat. Het bewustzijn kent de waarheid (het bestaat uit waarheid), het ego bestaat uitsluitend uit onwaarheid.
Het ego is dus het domein van psychopathie. Het bestaat uit onwaarheid. Je zou dus kunnen zeggen dat het ego ons psychopathische deel is. Het is bij de één dominanter dan bij de ander, en de één is daarmee psychopathischer dan de ander. Anders gezegd: hoe meer de leugen wordt aangehangen, hoe dominanter het ego, hoe psychopathischer de persoon. Of, collectief gezien, hoe meer het ego regeert, hoe psychopathiser de samenleving. Nogmaals, kijk om je heen om te zien in welke mate dit nu het geval is.
Psychopathie is dus onwaarheid en huist in het ego. Waarheid resideert in het bewustzijn. Waarheid is in mijn definitie 'Dat-wat-IS, en dat IS-zoals-het-IS'. Dat wat IS, kunnen we WAARnemen. En door dat waarnemen worden we ervan bewust. Waarheid kan dus niet worden gemaakt (dat kan alleen met leugens), het kan alleen worden waargenomen. Van waarheid kun je uitsluitend bewust zijn.
Waarheid kan daarmee ook niet worden geloofd. Geloven is de noodzakelijke keerzijde van de leugen. Zonder geloven zou de leugen niet kunnen bestaan. Als niemand leugens zou geloven, zouden die leugens zonder enig effect zijn, en ophouden te bestaan. Psychopaten komen dus alleen weg met hun strategie omdat anderen de strategie van het geloven aanhangen. Omdat anderen bereid zijn hun leugens geloven.
Geloven is dus ook een strategie en hoort daarmee ook thuis in het ego, en niet in het bewustzijn. Als je je van de waarheid over iets bewust bent, is geloven overbodig en zinloos. Psychopathie is dus een egostrategie die alleen kan bestaan bij de gratie van een andere egostrategie, namelijk de strategie van het geloven.
Dat in deze tijd de leugen regeert (en het ego dus domineert) is voor iedereen waarneembaar. Onze tijd wordt dus gekenmerkt door een grote mate van collectieve psychopathie. Door liegziekte. Door epidemische, of misschien zelfs pandemische onwaarheid. Alleen de meest extreme leugenaars noemen we psychopaten, en de "normale" leugenaars noemen we mentaal gezond. Dat is de norm, en die norm is typerend voor onze tijd. Maar hoe zat dat dan in andere tijden?
Ik ben zelf absoluut niet religieus (ik hang geen enkele religie aan), maar ik vind het wel erg interessant om te kijken wat mensen in vroeger tijden hebben waargenomen en hebben opgeschreven. Veel van de oude geschriften behandelen de thema's waarheid en onwaarheid. Eén van de meest heldere symbolische omschrijvingen vond ik in de Bijbel.
De Bijbel beschrijft het begrip waarheid heel eenvoudig: Alles dat IS. Dezelfde definitie die ik eraan geef dus. De Bijbel noemt dat : 'God'. Al in het begin van het oude testament zegt de God-figuur: 'Ik ben het AL. Ik ben AL dat is'. En later: 'Ik ben de Alfa en Omega' (Ik ben alles, van A tot Z en alles er tussenin; alles dus). 'God' staat dus voor Alles-dat-Is en dus Waarheid.
En omdat zijn tegenhanger, onwaarheid, alleen kan bestaan als er waarheid bestaat, kan de symbolische tegenhanger van God, de duivel, alleen bestaan als God bestaat, en daarom wordt die duivel ook beschreven als een afsplitsing van God. God symboliseert De waarheid. De duivel symboliseert De onwaarheid. En omdat onwaarheid verleidelijk kan lijken, probeert de duivel-figuur dus mensen te verleiden om hem aan te hangen. Kijkend naar de huidige inrichting van de wereld is dat dus nogal gelukt. Nogmaals: de leugen regeert.
De menselijke afspiegeling van waarheid is het bewustzijn. Alleen via ons bewustzijn kunnen wij waarheid (Dat-wat-IS) beleven. Die menselijke vorm van waarheid, ons bewustzijn, wordt gesymboliseerd door de vermenselijking van God in de Jezus-figuur. De 'zoon van God', de menselijke versie van Dat-wat-IS, van waarheid: het bewustzijn. Daarom zegt de Jezus-figuur: 'Ik ben het pad. Alleen via mij kun je tot God komen' (alleen via je bewustzijn kun je waarheid beleven).
Ook de Jezus-figuur heeft een symbolische tegenhanger, namelijk de antichrist. De antichrist symboliseert daarmee het ego, oftewel de leugen/onwaarheid. Hij wordt beschreven als een nogal psychopathische figuur. In het eindtijdverhaal wordt gesproken over een tijd waarin die antichrist zal regeren (gesitueerd in onze huidige tijd). Een tijd dus waarin ego/leugen/psychopathie zal regeren. Vervolgens zal er een flinke, wereldwijde crisis (armageddon) plaatsvinden, en die crisis zal een deel van de mensheid wakker schudden. Herkenbaar?
Vervolgens zal de Jezus-figuur (het menselijk bewustzijn) weer opstaan en dat deel van de mensheid dat voor God (waarheid) kiest, redden. Anders gezegd: de crisis zal mensen weer bij hun bewustzijn brengen. Bewustwording (Jezus) zal mensen redden van ego (antichrist). Nog anders gezegd: de crisis zal mensen ertoe bewegen om waarheid (in de Bijbel gesymboliseerd door het woord God) voortaan hoger te waarderen dan onwaarheid (in de Bijbel gesymboliseerd door het woord Duivel/Satan).
Een proces van bewustwording is dus niets meer dan het leren kennen van waarheid. Van aandacht voor Wat-Is. En daarvoor moet waarheid hoger gewaardeerd worden dan onwaarheid. Er moet een bepaalde liefde voor waarheid, voor Dat-wat-IS, voor 'God' bestaan om dat te willen. En daarvoor moet de gehechtheid aan onwaarheid, aan 'Satan' dus worden opgegeven. Omdat Alles-dat-IS (God dus), oneindig is, kan iedereen er een eigen keuze uit maken, en zal iedereen er dus een ander beeld, een ander perspectief, van hebben.
Ik vind het zelf wel mooie metaforen, en het is mooi verwoord. En bovendien lijkt het erop dat de schrijvers ervan een nogal vooruitziende blik gehad hebben. De huidige wereld wordt inderdaad geregeerd door leugens, en het collectieve bewustzijn staat daarom op een laag pitje. De wereld is inderdaad psychopathisch. Er staat ons inderdaad een ongekende crisis te wachten. En het lijkt inderdaad voor de hand liggend dat die crisis ervoor zal zorgen dat mensen andere keuzes zullen gaan maken.
Hopelijk kiezen ze voor bewustzijn boven ego, voor waarheid boven leugen en voor geestelijke gezondheid boven psychopathie. Of, om bij de metaforen van de Bijbel te blijven, voor God boven Satan. En daarvoor is geen enkel geloof noodzakelijk. Sterker nog: daarvoor is het nodig om geloof in te ruilen voor bewustwording.